De PHI-aanpak in dit project bestond er vooral uit om verschillende partijen bij elkaar te brengen en daarmee de Koplopersgroep op te zetten. Om zoveel mogelijk uit deze samenwerking te halen, werd er gewerkt met echte klantcases uit de praktijk. Iedere deelnemer bracht een voorbeeld uit eigen ervaring mee. Op basis hiervan zijn er vier grote Macro Challenges geformuleerd:

1. Afvalpreventie
2. Gedrag
3. Ketensamenwerking
4. Meetbaarheid

Als mede-initiator van het KoffiebekerPact vervulde PHI Factory de rol als facilitator, projectmanager en LCA-onderzoeker in deze samenwerking. Het Moonshot traject bestond uit verschillende activiteiten:

• Een ketenanalyse om de belangrijkste spelers te identificeren die in dit Pact betrokken zouden moeten worden.
• Een ketenbeweging op gang brengen door een oproep te doen binnen verschillende netwerken en events.
• Een levenscyclusanalyse (LCA) onderzoek van verschillende soorten koffiebekers en materiaalsoorten (o.a. PP, RVS, Glas en Keramiek).
• Zeven pilots met drie soorten scenario’s: variërend van een koffiebeker in eigen bezit tot een in bruikleen, en eigen, decentrale of centrale afwasmogelijkheden van de koffiebeker.
• Een onderzoek naar de end-of-life verwerking van koffiebekers.

Om te komen tot een concrete ambitie zijn een aantal stappen doorlopen. Er is een analyse gedaan van de huidige rol die duurzaamheid speelt binnen de organisatie en hoe dit zich verhoudt tot de buitenwereld. Hieruit bleek o.a. dat er al veel initiatieven leven binnen de organisatie. Ook zijn er verschillende interviews uitgevoerd om te bepalen waar de kansen en uitdagingen liggen en wat er nodig is om een duurzaamheidsambitie naar de praktijk te brengen. Deze analyse vormde het startpunt voor de ambitiesessie waarin een concrete ambitie, strategie en aanpak voor de VRMWB is geformuleerd. Parralel hieraan is door de Duurzame adviseurs een CO2 nulmeting uitgevoerd met als doel het behalen van niveau 3 op de CO2prestatieladder.

Om de duurzaamheidsambitie te vormen, hebben we verschillende stappen ondernomen: we analyseerden de rol van duurzaamheid binnen ODC-Noord, de impact van datacenters op het milieu, en onderzochten sectorinitiatieven en -ontwikkelingen. Dit leidde tot een ambitiesessie waarin we een concrete ambitie, strategie en aanpak voor ODC-Noord formuleerden. Ook voerden we een CO2-organisatiescan uit om de grootste impactgebieden van de bedrijfsvoering te identificeren en passende maatregelen te bepalen. Vervolgens hebben we met een groep medewerkers nagedacht over pragmatische acties die we kunnen inzetten om de geformuleerde ambitie te behalen. Wat kunnen we doen op de korte termijn? Wat heeft prioriteit? En wat is een belangrijke actie maar vergt meer tijd? Tijdens deze interactieve sessie identificeerden we kansen rond de thema's Klimaat, Circulair, Sociaal en Innovatie.

Nadat in oktober 2022 en mei 2023 de Ministeries van OCW, SZW en VWZ succesvol zijn afgetrapt met de Duurzame Spelen, was het in oktober 2023 tijd voor het Ministerie van Justitie en Veiligheid. Maar liefst 10 verschillende departementen uit de organisaties speelden mee om hun kennis over duurzaamheid en circulariteit te verbeteren.

We begonnen met een online kick-off waar bijna 300 deelnemers bij aansloten. Deze sessie werd afgetrapt met een introductie van de hoofddirecteur bedrijfsvoering & Chief Information Officer. Haar enthousiasme zette absoluut de toon voor een succesvolle Duurzame Spelen. In het vervolg van de kick-off bijeenkomst kregen de deelnemers uitleg over de inhoud van de Duurzame Spelen en hoe de komende weken eruit zouden zien. Daarna was er een korte inspiratiesessie, waarbij ze al even met de neus op de feiten werden gedrukt waarom het van belang is dat we ons meer inzetten voor een duurzame wereld.  

In de weken na de kick-off werd er iedere maandagochtend een nieuwe challenge beschikbaar gesteld waarmee de deelnemers aan de slag konden. Vervolgens werd na iedere week een individuele en groepswinnaar bekend gemaakt. Na de 4 weken was er een leuke hybride slotsessie waarin terug werd gekeken op de challenges en ervaringen werden gedeeld. Bovendien werd er een inkijk gegeven in hoe duurzaamheid verder wordt geborgd binnen het Ministerie van Justitie en Veiligheid, want dat ze duurzaamheid verder willen integreren binnen het Ministerie, was wel duidelijk.  

In oktober 2022 is het ministerie OCW als eerste afgetrapt met de Duurzame Spelen om alle 7 onderdelen van het ministerie op een spelende manier kennis te laten maken met duurzaamheid thuis en op werk. Na alle positieve geluiden vanuit de deelnemers en het ministerie is er besloten te Duurzame Spelen verder in te zetten binnen het Rijk.

Zo zijn in mei 2023 de Rijks Duurzame Spelen van voor de ministeries SZW en VWZ van start gegaan met een enthousiasmerende kick-off bijeenkomst. In deze bijeenkomst kregen de teams o.a. uitleg over wat de Duurzame Spelen inhouden. In de weken na de kick-off kwam er iedere week een nieuwe challenge beschikbaar waarmee spelers aan de slag konden. Natuurlijk werden ook iedere week de winnaars bekend gemaakt! De Rijks Duurzame Spelen werden afgesloten met een online slotsessie. In deze slotsessie keken we terug op de challenges en werd een inkijkje gegeven in hoe duurzaamheid de komende tijd een plek krijgt binnen de ministeries.

Om te komen tot een concrete ambitie en pragmatisch actieplan is een aantal stappen doorlopen. Er is een analyse gedaan van de huidige rol die duurzaamheid speelt binnen de organisatie. Daarnaast is een omgevingsanalyse gedaan om te kijken naar de huidige ontwikkelingen en andere (soortgelijke) organisaties . Dit vormde het startpunt voor de ambitiesessie waarin een concrete ambitie, strategie en aanpak voor de VRT is geformuleerd. Deze ambitiesessie is gecombineerd met een inspirerende duurzaamheidsdag voor de gehele organisatie om zo het onderwerp onder de aandacht te brengen. In de opvolgende kansensessie zijn kansen op zowel het primaire, als het secundaire proces van de geformuleerd door een afvaardiging van de organisatie. Parralel hieraan is een CO2 organisatiescan uitgevoerd voor alle 29 locaties kazernes en oefencentrum Twente Safety Campus om zo een eerste inzicht te creëren in de grootste CO2 drijvers en datagedreven maatregelen te kunnen formuleren.

Voor de aanpak hebben we de The Natural Step gehanteerd. We hebben een uitgebreide CO₂ nulmeting (deep dive) uitgevoerd en een grondstofstromenanalyse die parallel liepen aan het van ambitie naar praktijk traject. Hiermee werd het daadwerkelijke CO₂ verbruik binnen de bedrijfsvoering inzichtelijk, met de grootste CO₂ verbruikers. Dit brengt focus aan binnen de geformuleerde kansen. Binnen Essent FS bleek de meeste potentie tot CO₂-reductie bij het stroom- en het gasverbruik te liggen.

We zijn van start gegaan met een inspiratiesessie voor een aantal medewerkers en leveranciers van Essent FS, maar ook de eindgebruikers van facility services. Daarnaast is een interne- en externe analyse uitgevoerd van de huidige situatie. Op basis van de huidige situatie hebben we de gezamenlijke ambitie getoetst en doelstellingen geformuleerd. De rode draad die hier doorheen loopt, is het stimuleren van duurzaam gedrag onder alle Essenters. Daar heeft Essent FS potentieel veel invloed op, door het duurzaam inrichten en aanbieden van haar services. De volgende ambitie is gezamenlijk geformuleerd tijdens de ambitiesessie:

“Essent Facility Services heeft een CO₂ neutraal (hoofd)kantoor en CO₂ neutrale facility services in 2030.”

Verschillende doelstellingen binnen de uitgekozen thema’s ‘CO_2’, ‘Circulair’, ‘Milieu’ en ‘Mensen’ geven hier vervolgens invulling aan, samengevat in het ambitiedocument. Vanuit deze ambitie en doelstellingen hebben we samen met het team van Essent FS en Facilicom kansen en activiteiten geformuleerd in de kansensessie om de duurzaamheidsambities naar de praktijk te brengen. Voorgaande stappen zijn samengevoegd in een uitgebreid actieplan, waarin de acties zijn geprioriteerd en in de tijd zijn uitgezet. In de roadmap is het geheel gevisualiseerd.

Vooraf is er een Plan van Aanpak en Actieplan opgesteld waarin de doelstellingen en activiteiten stonden weergegeven die we zouden gaan uitvoeren. Dit was onderdeel van het Transitieplan die we voor FMHaaglanden hebben geschreven. De activiteiten droegen bij aan onderstaande resultaatgebieden:

1. Afvalscheiding optimaliseren
2. Duurzaam gedrag stimuleren
3. Hoogwaardig hergebruik reststromen
4. Duurzaam inkopen

Om echt aan de slag te gaan met alle doelstellingen en ideeën van FMH schreven we een transitieplan. In het transitieplan staat stap voor stap beschreven welke stappen er genomen gaan worden om de FMH-doelstellingen te bereiken. Dit transitie plan werd voor 6 teams vertaald in praktisch plannen van aanpak.

Als laatste stap is het belangrijk dat alle FMH-medewerkers op de hoogte zijn van de doelstellingen en het transitieplan. Via een aantal routes zijn de doelstellingen het transitieplan in de organisatie gepresenteerd. Allereerst hebben we de PHI Accelerator ingezet om al gamend met alle FMH-medewerkers aan de slag te gaan met de duurzame doelstellingen. Daarnaast zijn we met verschillende teams in workshops aan de slag gegaan met het toepassen van duurzaamheid in ieders eigen functie.

Om te komen tot een gedragen en concreet resultaat hebben we eerst de huidige situatie onderzocht: wat gebeurt en leeft er al op het gebied van duurzaamheid? Welke initiatieven worden al uitgevoerd op dit gebied? Op basis van deze informatie is in de ambitiesessie de vertaling gemaakt naar een passende duurzaamheidsambitie en strategie voor de RAI Real Estate. 

Om deze ambitie naar de praktijk te brengen, zijn in een gezamenlijke creatieve sessie de benodigde kansen geïnventariseerd voor het gebied, de bestaande bouw en eventuele nieuwbouw. Ten slotte hebben we deze kansen vertaald naar een concreet actieplan op de verschillende duurzaamheidsthema's, evenals een ondersteunende praatplaat.

We zijn voor dit project gestart met drie creatieve sessies voor de maatwerk modules. Op basis van de input en de voorbeelden die de gemeente Waddinxveen aan heeft gereikt in deze sessies, heeft PHI een uitwerking gemaakt van de nieuwe challenges.

Uiteindelijk hebben we 3 challenges geschreven:

1. Op Dreef met circulariteit
2. Op Dreef met circulaire gebiedsontwikkeling
3. Op Dreef met circulair inkopen

Op 27 maart is Circulair op Dreef! van start gegaan met een enthousiasmerende kick-off bijeenkomst. De teams die meededen aan Circulair op Dreef zijn gemixt samengesteld, dat wil zeggen dat niet alle teamleden elkaar van tevoren al kenden. Dit zorgde ervoor dat veel collega’s weer nieuwe collega’s hebben leren kennen tijdens de game.

Ter voorbereiding op de sessie en om een goed beeld te krijgen van de huidige situatie, hebben we per reststroom een expertinterview afgenomen. Met de experts hebben we de huidige ketens in kaart gebracht met processtappen, grondstoffen, energie en afval. Door hotspots in de keten te identificeren, wordt duidelijk waar een circulaire oplossing de meeste waarde toevoegt.

We zijn de kansensessie gestart met een flinke dosis inspiratie. We hebben de selectie van 10 startups uit ons SDG-ecosysteem gepresenteerd die waarde kunnen toevoegen in de keten van de specifieke restproducten. Vervolgens zijn de medewerkers in groepjes uiteengegaan en zijn er tijdens de beehive game allerlei ideeën gegenereerd. De meest kansrijke ideeën zijn op een poster geschreven en gepitched.

Om te komen tot een concrete ambitie en gedegen adviesrapport voor de verduurzaming van de VRU hebben we eerste een analyse gedaan van de huidige situatie op het gebied van duurzaamheid op basis van deskresearch en interviews. De uitkomsten van deze interne analyse vormden het startpunt voor de ambitiesessie waarin een concrete ambitie, strategie en aanpak zijn geformuleerd. In de opvolgende kansensessie hebben we kansen op zowel het primaire als op het secundaire proces van de VRU geformuleerd. Ten slotte hebben we deze stappen samengebracht en verwerkt tot een uitgebreid adviesrapport welke is getoetst binnen de organisatie en wordt ondersteund door een visuele praatplaat.

In deze opdracht hebben wij samengewerkt met Adjust, waarbij zij op inkooptechnisch-vlak hebben geadviseerd en het proces begeleid om een duurzame ambitie te stellen en deze te vertalen naar de praktijk aan de hand van duurzaamheidsdoelstellingen.

Onze werkwijze om te komen tot het nieuwe, gedragen, duurzame MVI-actieplan, is uitgewerkt in een 'roadmap' en door ons al velen malen succesvol toegepast. Onze benadering is opgebouwd uit 5 stappen:

1. Analyseren: 'wat is er al aan informatie?'
Om een goed beeld te krijgen van de huidige situatie en om niet op 0 te beginnen hebben we een analyse gedaan op de documenten die beschikbaar zijn (inkoopbeleid, beleidsplannen en procedures). Vervolgens hebben we verschillende interviews afgenomen. De conclusies uit deze interne analyse hebben we meegenomen als basis voor het vervolg.

2. Ambitie bepalen: 'waar willen we met elkaar heen?'
Tijdens een gezamenlijke ambitiesessie hebben we met de projectgroep de ambitie bepaald. Deze sessie bestond uit onder andere: het bepalen van de ‘why’, duurzame inspiratie en vervolgens het bepalen van de ambitie inclusief strategie. Het resultaat van deze sessie is uitgewerkt in een three-pager.

3. Inspireren: 'buiten naar binnen halen'
In deze sessie hebben we letterlijk de kennis van buiten naar binnen gehaald. We hebben verschillende organisaties uitgenodigd om hun ervaringen te delen rondom Maatschappelijk Verantwoord Inkopen.

4. Concretiseren: 'uitwerken van het MVI-actieplan'
In verschillende sessies hebben we de doelstellingen uit het MVI-actieplan vertaald naar concrete acties. Wat is er nodig om de doelstelling te behalen en uiteindelijk bij te dragen aan de ambitie? Al deze informatie is vervolgens uitgewerkt in een MVI – actieplan en een one – pager.

5. Activeren: 'het actieplan opleveren en alle stakeholders activeren!’
Als laatste stap is het belangrijk dat iedereen van het actieplan afweet. Dit hebben we via meerdere roadshows in de organisatie gepresenteerd.

Om te komen tot een MVOI-actieplan zijn we eerst gestart met een interne analyse van de organisatie. Vervolgens hebben we in co-creatie een ambitie voor duurzaamheid en MVOI geformuleerd voor IDA. Door middel van twee vervolgsessies hebben we de inhoud van het actieplan bepaald. Het actieplan is vervolgens samengevat in een visuele praatplaat.

Het proces om te komen tot een duurzame ambitie en een visuele roadmap is te verdelen in een drietal stappen. Te beginnen bij het uitvoeren van een interne analyse wat ter input diende voor een ambitiesessie. Tijdens deze sessie hebben we de WHY en het definitiekader bepaalt, dit waren de eerste contouren van de duurzame visie en ambitie. Als de tweede stap hebben we de duurzame ambitie geladen met relevante thema’s en concrete acties in een kansen, - en prioritering sessie. Hier hebben we de keten als uitgangspunt genomen. Tot slot hebben we een actieplan per ketenonderdeel ontwikkelt, een roadmap van deze acties per jaar en een praatplaat van de opgestelde ambitie.

Op basis van gebouwinspecties heeft INNAX-energiebesparingsonderzoeken uitgevoerd bij drie NSI gebouwen. Met deze onderzoeken is berekend wat het energieverbruik is per gebouw. Vervolgens is bepaald wat de energiebesparing en initiële kosten zijn van verschillende maatregelen, zoals isolatie en zonnepanelen. Vaak wordt alleen gekeken naar (de CO2-voetafdruk van) het energieverbruik van een gebouw. Echter ontstaat er ook veel CO2-impact in de keten. Denk hierbij aan het verkrijgen en verwerken van de materialen die gebruikt worden voor de productie van zonnepanelen of isolatiemateriaal. In het productieproces van deze materialen ontstaan broeikasgasemissies door het delven van grondstoffen, transport en het gebruik van energie. PHI heeft de verborgen impact hiervan inzichtelijk gemaakt met behulp van een berekening per maatregel. Vervolgens zijn voor zowel de CO2-emissies als het financiële plaatje berekeningen gemaakt over de gehele levensduur en zijn deze tegen elkaar afgezet: wat moet er aan de voorkant geïnvesteerd worden (in euro’s, materialen en CO2-emissies) om op de langere termijn een positieve impact te maken?

Het proces om te komen tot de duurzame ambitie (AM Klimaatpositief) en het vertalen van de doelstellingen naar een praktisch plan is te verdelen in drie stappen. De eerste stap is een interne analyse gevolgd door een ambitiesessie waarin we samen met AM de WHY definiëren, het definitiekader bepalen en een passende strategie stellen die aansluit bij de ambitie. In de tweede stap maken we de vertaling naar activiteiten in de verschillende domeinen van AM. Met alle stakeholders aan tafel definiëren we kansen voor het behalen van de ambities en doelstellingen. In deze interactieve kansensessie wordt er ook gekeken naar prioritering en operationalisering en bepalen we hoe de impact en het effect van de activiteiten meetbaar gemaakt kunnen worden. In de derde stap wordt een visuele roadmap opgezet, ondersteund door een kernachtig actieplan op weg naar het behalen van de ambitie.

Duurzaamheid was een relatief nieuw onderwerp voor LVNL. PHI Factory is daarom als expert circulair inkopen van het begin tot eind betrokken geweest en penvoerder van het programma van eisen. Om duurzaamheid en circulariteit ook na de aanbesteding te verankeren in de organisatie, is een kernteam duurzaamheid opgericht. Het kernteam duurzaamheid heeft voorafgaand aan de aanbesteding de duurzaamheidsambitie, doelstellingen en strategie opgesteld.

Marktconsultatie

Na het opstellen van de strategie en doelstellingen voor de aanbesteding, heeft LVNL een marktconsultatie gehouden door op bezoek te gaan bij verschillende marktpartijen. Dit met als doel een uitvraag te formuleren die maximaal zou inzetten op duurzaamheid én het betrekken en toegankelijk maken voor het MKB. Door de marktconsultatie kreeg het aanbestedingsteam beter zicht op het speelveld en konden zij de interne organisatie meenemen in de ambities. Door middel van kennisoverdracht, regelmatig overleg en het tonen van de mogelijkheden is draagvlak gecreëerd en zijn stakeholders meegenomen in de duurzaamheidskansen van deze aanbesteding.

De Europese aanbesteding van LVNL bestond uit twee fases:

Fase 1: Voorselectie op basis van geschiktheidseisen en een referentie project

De scope van de aanbesteding bestond onder andere uit het onderhouden en refurbishen van de bestaande inventaris van LVNL (tenminste 950 werkplekken). Er is rekening gehouden met het gefaseerd vervangen van de werkplekken. De referentieopdracht vroeg om een project van minimaal honderd circulaire werkplekken. Dit maakte het voor het MKB ook mogelijk om in te schrijven.

Fase 2: Inschrijving op basis van een Plan van Aanpak

Op basis van de voorselectie kon LVNL maximaal vijf partijen selecteren die een plan van aanpak mochten opstellen. Uiteindelijk hebben vier partijen een referentieproject ingediend. Daarvan is een ranking gemaakt.

Gunning

In de gunningscriteria van het Plan van Aanpak was de verdeling 80% kwaliteit en 20% prijs. De overige gunningscriteria waren:

• Hoe gaat de inschrijver invulling geven aan de rol van circulaire partner van LVNL? Focus: ontwikkeling gedurende het contract en een groeimodel (inclusief mogelijke KPI’s).
• Wat is de visie op en wijze van samenwerken tussen de inschrijver en LVNL? Focus: ontwikkelen van de samenwerkingsrelatie om de duurzaamheidsambities van LVNL te behalen.
• Hoe gaat de inschrijver invulling geven aan meubelmanagement? Focus: het in kaart brengen van de huidige inventaris en visie op het meubelmanagement gedurende de looptijd van het contract.

PHI Factory heeft een tijdelijke werkgroep ingericht om op zoek te gaan naar de extra kansen voor het verduurzamen van het sportgebouw. Drie aspecten waren hierbij van belang.

1. Groenvoorziening Het sportgebouw blijft in groenbeleving van de eindgebruiker achter op MFOII. De stenenbinnenstraat met de betonnen wanden accentueren een hardere robuuste stijl. De landschapsarchitect van MFOII is betrokken om de kansen voor een groener Sportgebouw in kaart te brengen.

2. Circulariteit Gezocht is naar kansen om de circulariteitsprestatie omhoog te brengen. Enerzijds voor een verbetering van de milieuprestatie van het gebouw en anderzijds voor de beleving van de gebruikers. Hierbij is de samenwerking gezocht met GBN die in het juiste tijdsbestek een jeugdinrichting in Zeist zal amoveren (slopen) waarbij onderdelen gemined kunnen worden voor het Sportgebouw.

3. BREEAM-in-use Deze meetlat borgt een brede prestatie op duurzaamheid. De maatregelen die naar voren komen in deze notitie hebben impact op de energieprestatie, waterbesparing, ecologie en de milieuprestatie. De kansen die de werkgroep heeft geïdentificeerd maken het certificeringsniveau Outstanding waarschijnlijk. Dit is in lijn met de BREEAM-certificering van het MFOII-gebouw.

Tijdens een door PHI Factory georganiseerde en begeleide brainstormsessie met verschillende stakeholders van de EUR zijn de mogelijkheden geïnventariseerd om de natuurwaarde en biodiversiteit van de campus te versterken. Met deze informatie is een eerste aanzet gemaakt voor een integrale visie op een groene campus voor de EUR. De sessie heeft daarnaast input geleverd voor een duurzaam groenbeheer van de campus. Deze input kan worden meegenomen bij de aanbesteding Parkmanagement. Tijdens de brainstormsessie is er verder in groepjes een toekomstvisie voor de groene campus gevormd aan de hand van de plattegrond van de campus. Vervolgens is gekeken naar op welke manier deze visie ook daadwerkelijk naar de praktijk kan worden gebracht. Dat hebben we gedaan door doelstellingen te formuleren op de thema’s flora, fauna, mens en beheer. Afsluitend is tijdens de brainstormsessie geïnventariseerd wat ervoor nodig is om de opgehaalde mogelijkheden ook daadwerkelijk naar de praktijk te brengen.

Allereerst is het totaalaanbod aan facilitaire dienstverleners onderzocht en de grote hiervan. Vervolgens is er per facilitaire dienst inzichtelijk gemaakt welke partijen hierin actief zijn en wat de grootste grondstofstromen en CO2 -drijvers zijn binnen de desbetreffende dienst. Ook is gekeken naar de volwassenheid van de marktpartijen werkzaam in de dienst en de ontwikkelingen die invloed hebben op de bedrijfsvoering van deze partijen. Voor verdere verdieping van deze diensten en het toetsen van het draagvlak voor een samenwerkingsvorm vanuit VANG Buitenshuis, zijn er tien facilitaire aanbieders geïnterviewd. Zowel single service, multi-service als integrated FM partijen. Het doel van de interviews was het achterhalen van het potentieel van deze partijen op het gebied van afvalpreventie en reductie. Wat ervaren zij als obstakels? Waar hebben de partijen behoefte aan om stappen te kunnen zetten op het gebied van afval? Staan de partijen open voor een samenwerkingsvorm vanuit VANG Buitenshuis? Deze vragen zijn verwerkt in een advies naar VANG Buitenshuis hoe zij een passende rol kunnen aannemen in het verduurzamen van het facilitaire werkveld. Het advies is samengevat in een overzichtelijke visuele plaat, zoals hierboven te zien.

Om aan te sluiten bij de eerder opgestelde duurzame doelen van LVNL, hebben wij het door PHI eerder opgestelde duurzaamheidsprogramma als kapstok gebruikt voor het opstellen van de routekaart. Alle fysieke aanpassingen zijn in beeld gebracht en onderverdeeld in de drie pijlers van LVNL; klimaat, circulariteit en gezond & sociaal. Op basis van de beschikbare informatie heeft Innax energieanalyses uitgevoerd van meerdere LVNL gebouwen op luchthavens in Nederland. Met deze analyse is berekend wat het energieverbruik is per gebouw en hebben we inzichtelijk gemaakt welke fysieke ingrepen er genomen moeten worden om de gestelde Paris Proof Score te behalen. Door te werken naar een goede Paris Proof Score draag je bij aan het terugdringen van broeikasgassen die ontstaan door de energievraag. Voor elke maatregel heeft Innax ook inzichtelijk gemaakt welke investeringskosten er benodigd zijn en welke baten het heeft. Voor de Paris Proof Score wordt uitsluitend gekeken naar het energieverbruik van het gebouw. Maar er kan ook verborgen CO2-impact ontstaan door de materialen die gebruikt worden, zoals de aanschaf en het gebruik van zonnepanelen of isolatiemateriaal. In het productieproces van deze materialen ontstaan broeikasgasemissies door het delven van grondstoffen, transport en het gebruik van energie. Om de impact hiervan zichtbaar te maken, heeft PHI met behulp van een berekening per maatregel een inschatting gemaakt van deze verborgen impact.

Voor ons is circulair ontwikkelen van een gebied niet meer alleen ‘het stapelen van uitsluitend stenen’. Het gaat om integrale projectontwikkeling van een gebied waarbij thema’s als energie, gemeenschapszin, lokale economie en gezondheid & welzijn afgewogen aan bod komen. Integraal ontwikkelen betekent het continu afwegen van de verschillende ontwikkeldoelen oftewel een iteratief lerend proces, opdat de som der delen optimaal bijdraagt aan het gestelde doel. Het eindresultaat is een toekomstbestendige en geliefde woonwijk waar bewoners trots zijn en eigenaarschap willen tonen. De wijk is veerkrachtig en kan anticiperen op veranderende behoeften en innovaties. Een integraal afwegingskader zal als instrument gebruikt worden om inzicht te geven in de circulaire kansen en het advies om keuzes te maken tussen de verschillende circulaire ambities. Om te komen tot dit afwegingskader, doorlopen we verschillende stappen tot aan het besluitvormingsproces. We starten met deskresearch en interviews om verschillende onderwerpen in beeld te krijgen. Ook richten wij een dialoogcommissie in om de kwaliteit in het proces te borgen en op de hoogte te blijven van de nieuwste technieken en ontwikkelingen. Om invulling te geven aan de uitvraag voor de circulaire gebiedsontwikkeling, organiseren wij vijf workshops. Samen met betrokkenen uit de verschillende domeinen van de gemeente Waddinxveen gaan we aan de slag met de verschillende thema’s. Hiermee zorgen we voor een breed draagvlak, snelle voortgang en begrip voor elkaars belangen.

Voor deze opgave hebben we de stadsdonut van Amsterdam vertaald naar een integrale ontwerpvisie. In het midden is het sociale fundament zichtbaar: hoe we met dit woningbouwproject maximale waarde kunnen creëren voor bewoners en maatschappij. De buitenste ring geeft het ecologische plafond aan: hoe we de milieu-impact van dit project kunnen minimaliseren en circulaire en klimaatneutrale woningen kunnen realiseren.

Naast dat PHI Factory KondorWessels Projecten heeft ondersteund met expertise en inspiratie op het gebied van duurzame gebiedsontwikkeling, zijn we aan de slag gegaan om dit te matchen met de duurzaamheidsambities van de gemeente Arnhem. Op basis daarvan hebben we een sterke visie vormgegeven voor de ontwikkelopgave.

Met het Deltaplan Duurzame Renovatie werken we toe naar een Paris Proof gebouwde omgeving in 2050. 70 kWh per m² per jaar op de meter, fossielvrij, energie lokaal opgewekt, met slimme opslag. Dit moet allemaal leiden tot een CO₂-reductie van 95%. Vanuit de werkgroep Kantoren brengen we nog een tweede geluid: 'In 2050 zijn we veel meer dan Paris Proof'. De energietransitie kan niet los gezien worden van andere belangrijke maatschappelijke vraagstukken zoals de transitie naar een circulaire economie, een veilige en gezonde leefomgeving en een inclusieve en sociale maatschappij.

Om te komen tot een nieuw, gedragen duurzaam inkoopbeleid, is in co-creatie met de Provincie Noord-Holland een proces doorlopen in 5 stappen: Interne analyse: Voor de interne analyse zijn de beschikbare documenten van de Provincie geanalyseerd door deskresearch en zijn er een aantal interviews gehouden. Dit alles om niet op nul te beginnen, maar gebruik te maken van alles wat er al in de organisatie aanwezig is. Strategie en ambitie bepalen: In stap 2 zijn we aan de slag gegaan met het bepalen van de strategie en ambitie. Dit hebben we gedaan door middel van een aantal interactieve visie- en ambitiesessies met betrokken stakeholders. De uitkomsten van de ambitiesessies zijn vertaald in een onepager met de vier kernpunten waar de provincie zich in haar inkoopbeleid op wil richten: circulair, klimaatneutraal, sociaal en ethisch. Deze kernpunten zijn in samenspraak met de betrokkenen verder uitgewerkt. Gedeputeerde Zita Pels: “Met het inkoopvolume van de provincie, kunnen en moeten we echt een verschil maken. Door deze 4 thema’s als leidraad te gebruiken bij onze inkopen, nemen we in de eerste plaats zelf onze verantwoordelijkheid om onze klimaatdoelen te behalen en geen verdere schade toe te brengen. Daarnaast willen we op deze manier actief het ontwikkelen en toepassen van innovatieve oplossingen stimuleren. Door dat ook uit te dragen en te delen met anderen ontstaat er hopelijk een sneeuwbaleffect.” Om de medewerkers van de Provincie Noord-Holland te inspireren op het gebied van duurzaamheid, zijn er een aantal gave inspiratiesessies georganiseerd. Daarnaast is een digitaal rondetafelgesprek georganiseerd met de meest betrokken ketenpartners van de provincie. Van ambitie naar praktijk Na het bepalen van de ambitie en het inspireren van de medewerkers, zijn we aan de slag gegaan met het concretiseren van het duurzaam inkoopbeleid. Het besluitvormingsproces rondom het nieuwe inkoopbeleid is door PHI Factory en Adjust begeleid en alle informatie uit voorgaande sessies is hierin meegenomen om te komen tot een breed gedragen beleid.

Door bij de bouw en het ontwerp steeds vanuit het Facility Management perspectief te kijken is het eindgebruikersperspectief geborgd. De verantwoordelijkheid voor de communicatie heeft er mede voor gezorgd dat binnen het bouwproject steeds geklankbord werd met de eindgebruikers. Het uitgangspunt was enerzijds een mooi, goed te onderhouden en praktisch facilitair gebouw en anderzijds is er ervaring opgedaan met circulair inkopen.