Ik ben echt een hele imperfecte vegetariër (of ben je dan gewoon flexitariër?). Het liefst eet ik geen vlees, want dat is beter voor het klimaat. Bovendien ben ik geen enorme vleesliefhebber.
Wij koken thuis al zo’n 3 tot 4 jaar bijna altijd vegetarisch en in verband met een melkallergie eten we ook zuivelvrij. Dat vergt soms wat creativiteit, want veel vegetarische recepten die je online of in kookboeken vindt bevatten juist veel zuivel. Denk aan een groentelasagne met daarbovenop een romige bechamelsaus en een knapperige kaaskorst of een vegetarische wrap van platbrood met gebakken halloumi.
Gelukkig hoeven we ons anno 2021 wat dat betreft niet meer druk te maken: de supermarktschappen liggen vol met vlees- en zuivelvervangers. Dat geeft de flexibiliteit om ieder recept vegetarisch en zuivelvrij te maken. De favoriet van mijn vriend: een panpizza met spinazie, tomaat en vegetarische worstjes. Naar dit recept van de allerhande, origineel met lamsworstjes en yoghurtsaus. In ons geval met vegetarische worstjes en een kruidensaus van sojayoghurt. Met alle vlees- en zuivelvervangende opties die er zijn kun je bijna ieder recept vegetarisch maken.
Ik ben goed bezig dus, denk je misschien. Maar dat gaat niet altijd op hoor. Zet een schaal bitterballen voor mijn neus en ik ga overstag. Of, als in een restaurant eet, kies ik soms voor mijn favoriete klassieker: de steak tartaar. En alhoewel ik daar intens van kan genieten, bekruipt me dan toch wel eens een negatieve gedachte. “Ik zou dit niet moeten eten”. “Dit is niet goed voor het milieu”. Misschien herken je het wel.
“Zo gaan we het probleem nooit oplossen, toch?”, hoor ik mezelf ook al denken. Jawel hoor. Gemiddeld eet de vleesetende Nederlander 110 gram vlees per dag. Laten we ervanuit gaan dat jij op je ‘vleesdagen’ ook 110 gram eet. Als jij besluit om in het komende jaar iedere week op één van die vleesdagen géén vlees meer te eten dan bespaar je bijna 6 kilo aan vlees. Daarbij bespaar je een milieu-impact die gelijk staat aan 587 kilometer autorijden en 750 liter water.[i]
Per dag dat je geen vlees eet, bespaar je 1.96 kg CO2 equivalenten. Dat staat gelijk aan bijna 9 km autorijden, 300 plastic tasjes, 24 minuten douchen en 28 uur googelen (ja, digitaal stoten we ook CO2 uit!).[ii] Op zichzelf is het niet mega veel. Maar als je dat 52 weken lang wekelijks bespaart, dan is het al heel wat. En als iedereen in Nederland dit doet, maken we pas echt veel impact.
Maar hoezo stoot vlees CO2 uit? Is dat allemaal methaangas uit de ontlasting? Een deel, maar niet allemaal. Om vlees te produceren zijn er een aantal zaken nodig. Laten we beginnen met grond. Land waarop het vee kan grazen en waarop veevoer verbouwd wordt. Dit betekent in de praktijk vaak dat er bossen gekapt zijn om land vrij te maken. Ontbossing betekent het verkleinen van het leefgebied voor de planten en dieren en tast dus de biodiversiteit aan. Die wordt ook aangetast door pesticiden. Voor kunstmest wordt energie en fosfor gebruikt, een schaarse grondstof.[iii] En dit zijn slechts een aantal voorbeelden van de processen die nodig zijn voor het produceren van vlees en die CO2 uitstoten en het milieu aantasten. Daar heb je geen idee van als je een stukje vlees op je bord ziet liggen. Verborgen impact noemen we dat, naar het gelijknamige boek van Babette Porcelijn.
Als je kijkt naar de verborgen impact van de gemiddelde Nederlander, staat vlees als tweede categorie in de top 10. Bij PHI Factory hebben we in het afgelopen jaar voor een aantal klanten een berekening gemaakt van de (verborgen) impact van hun cateringservice. Grappig is dat als we naar de verborgen impact van verschillende voedselcategorieën binnen de catering kijken, vaak zuivel bovenaan staat. Voor het produceren van koemelk zijn in principe dezelfde processen nodig als die ik noemde voor de productie van (rund)vlees. Het verschil is dat een melkkoe langer leeft en vaker melk kan produceren, waar een vleeskoe maar één keer vlees kan produceren. Dus de milieu-impact per liter melk is lager dan de milieu-impact per kilo vlees. Toch was de impact van zuivel bij meerdere metingen hoger. Hoe kan dat?
Het antwoord is: volume. Nederland is een zuivelland en dat zien we terug in de cijfers. We drinken veel melk, we eten yoghurt en we eten kaas. Misschien kiezen we zelfs wel vaker voor kaas omdat we minder vlees willen eten. Die grote hoeveelheid zuivel zorgt ervoor dat onze totale impact daarom soms hoger is dan die van onze vleesconsumptie.
De organisatie achter Nationale Week zonder Vlees voegt dit jaar niet voor niets ‘en zuivel’ toe aan de campagne. Probeer dus ook eens wat vaker vegetarisch én zonder zuivel te eten.
Mag je dan helemaal niets meer? Natuurlijk wel. De boodschap is niet: stop voor altijd met vlees eten. Begin gewoon met één dagje minder dan je nu doet. Dat lijkt weinig, maar maakt veel verschil. We maken grotere stappen met 17 miljoen imperfecte vegetariërs dan met 1 miljoen perfecte.
Inspiratie
Zoek je nog inspiratie voor vegetarische gerechten? Dit zijn de favoriete recepten van PHI:
Pam
“Ik ben fan van het kookboek: ‘De groene bakplaat’. Allemaal vega of vegan recepten uit de oven, met ingrediënten die gewoon in de supermarkt liggen. Uit de oven wordt eigenlijk alles lekker. Mijn favoriet: orzo met tomaat-lauriersaus.”
Marlinde
“Vorig jaar heb ik met een aantal studenten een receptenbundel voor de Nationale Week zonder Vlees opgesteld. De Griekse zoete aardappel is nog steeds een van m’n favorieten!”
Femke
“Mijn tip voor de ideale basis-tomatensaus voor pasta of pizza uit de voorraadkast: pureer drie geroosterde paprika’s (uit een pot) samen met 8 zongedroogde tomaatjes en voeg een blik tomatenblokjes toe. Breng op smaak met kruiden en je bent ready to go!”
Lisa
“Ik word meteen vrolijk als ik dit gerecht zie. Deze krokante tostada’s met avocado, rode bietjes, radijsjes, zoete tomaat en een gebakken ei zijn heerlijk zomers en supermakkelijk om te maken.”
