Yvette Watson is mede-oprichter van PHI Factory en 2B Collective en helpt organisaties te versnellen naar een circulaire economie. Vanuit haar facilitaire achtergrond is ze altijd bezig geweest om duurzaamheid na te streven: Facility Management is ten slotte de plek in de organisatie waar alle grondstoffen binnenkomen, kantoorzaken, catering, onderhoud, en vaak veel te snel de organisatie verlaten via het afvalcontract. We vroegen haar naar haar visie op een duurzame toekomst.
PURPOSE ALS GROTE DRIJFVEER
Los van de algemene doorontwikkeling van organisaties op het gebied van onder andere hybride werken en bijvoorbeeld AI is de verwachting dat we de komende jaren meer gaan kijken naar de purpose van onze organisaties. Wat is ons bestaansrecht? Wat voegen we toe aan de maatschappij? Dit gaat onze manier van (samen)werken beïnvloeden, onze organisatie doelen zullen veranderen, en daarmee ook de KPI’s waarop we sturen. Teams zullen meer en meer geformeerd worden aan de hand van kwaliteiten en talenten van medewerkers. Hierdoor zal de werking van een team fundamenteel gaan veranderen.
De werkomgeving verandert daarmee ook. De verwachting is dat we veel meer gaan werken in netwerkstructuren en daar ook de locatie bij uitzoeken. Wonen en werken zal dichter bij elkaar worden gezocht. Geen grote hoofdkantoren, maar lokale hubs en samenwerklocaties om deze behoefte te faciliteren. De werkomgevingen die de organisaties faciliteren, zullen in de toekomst nog meer worden ingericht om medewerkers te laten excelleren. Organisaties gaan nog zorgvuldiger kijken naar wat medewerkers integraal nodig hebben. En dan bedoelen we niet een speelruimte met een tafeltennistafel. Wat voor soort werkzaamheden horen bij deze nieuwe toekomstgerichte functies? Wat heb je ervoor nodig om de juiste mensen te ontmoeten en te verbinden? Artificial Intelligence zal daar ook een grote rol in gaan spelen. En dit is allemaal nodig om als werkgever in te spelen op de complexe uitdagingen waar we voor staan. Klimaatverandering, biodiversiteitsverlies, sociale ongelijkheid, gebrek aan diversiteit en inclusie. Meer dan ooit wil je als werkgever de werkomgeving bieden die de organisatie wendbaar en adaptief maakt.
DUURZAAMHEID: EEN CONTAINERBEGRIP?
De betekenis van duurzaamheid en invulling aan duurzame doelstellingen, gaat alle kanten op. Dat klinkt negatief, maar dat is helemaal oké. Er zijn vele uitdagingen waar we mee kampen en elke organisatie heeft een andere invloedsfeer. De transitie naar een duurzamere economie en maatschappij is geen actielijstje, maar een complexe ontwikkeling op het vlak van structuren, werkwijzen en gedragingen. Dat maakt het onderwerp zo interessant. Er bestaan diverse kapstokken waar een duurzame bedrijfsvoering aan wordt opgehangen. Denk aan het ESG-framework, de Sustainable Development Goals, Europese wet- en regelgeving zoals de CSRD, de Donut Economie en ga zo maar door. Maar het gaat niet alleen om voldoen aan het framework. Het gaat om het stappen zetten op het gebied van duurzaamheid door na te denken over wat je vandaag en morgen al kan doen. Dat doe je in de eerste plaats door je duurzame doelstellingen altijd zo concreet mogelijk te maken met hele duidelijke indicatoren die je meetbaar kunt maken. Organisaties moeten kijken naar wat bij hen past, hoe ze zelf stappen kunnen zetten en hoe zaken echt onderdeel van de brede bedrijfsvoering kunnen worden.
HET VERANDERDE BELANG VAN DUURZAAMHEID
Duurzaamheid staat tegenwoordig heel anders op de agenda dan jaren geleden. Waar het enkele jaren geleden nog voelde als onbegonnen werk, lijkt er nu veel meer sprake te zijn van intrinsieke motivatie vanuit organisaties. Niet duurzaam doen omdat de businesscase positief is, maar omdat organisaties echt willen. Voorheen was het zoeken naar ambities en gebeurde er nog weinig. Wat we nu zien is dat er veel beweging is in de markt. Om tot een echte systeemverandering te komen, erkennen we in de transitiekunde ook een periode van chaos. We richten ons namelijk op de ombouw en afbouw van het huidige regime (de huidige structuren, werkwijzen en gedragingen) en tegelijkertijd werken we aan de opbouw van het nieuwe duurzame systeem.
Voor iedereen herkenbaar is het afscheid nemen van single-use koffiebekers. Waar vorig jaar bijna alle organisaties nog plastic of kartonnen bekers in gebruik hadden, gaan we nu razendsnel om naar herbruikbare bekers. Hoe doe je dit? Vraag je medewerkers zelf een beker mee te nemen? Gaan we porseleinen bekers wassen? Gaan we naar bekers die we centraal uitgeven en inzamelen zodat je iedere dag je ‘verse’ beker kunt gebruiken? De komende periode staat in het teken van onderzoeken, nieuwe dingen proberen en het zetten van de nieuwe norm.
Met enkele koplopers zitten we in die chaos om duurzaamheid in een breed spectrum te verkennen. Het peloton moet echter nog gaan volgen. Waar we naartoe moeten is een fundamenteel ander denkkader: het gaat niet enkel om dingen niet meer doen, we moeten verder denken dan dat. Organisaties moeten terug gaan geven en regenereren. Niet meer CO2-neutraal bouwen, maar meer teruggeven aan de aarde dan je gebruikt. Pas dan maken we de aarde echt weer beter.
WAT HOUDT ORGANISATIES (NOG) TEGEN?
Tot op heden staat verduurzamen gelijk aan optimaliseren; minder energie of grondstoffen gebruiken. Een systeemverandering gaat veel verder. Het gaan om de hervorming van onze economie. Wat onze organisaties zien als waarde. Hervorming van de manier waarop wij samenwerken in de keten. In plaats lineair organiseren we de keten rondom het product. En hervorming van onze cultuur. Welk gedrag past in een duurzame organisatie.
Yvette Watson: "De transitie naar een duurzamere economie en maatschappij is geen actielijstje, maar een complexe ontwikkeling op het vlak van structuren, werkwijzen en gedragingen."
Voor mensen is het van nature spannend om nieuwe dingen te doen. Vooral vanuit de functie die men in een organisatie vervult. Zo in de transitie naar een duurzame bedrijfsvoering. Door nieuwe dingen te doen neem je namelijk een risico, omdat de uitkomst onvoorspelbaarder is. Voorspelbaarheid en zekerheid is namelijk een groot goed bij organisaties. Onze werkprocessen zijn uitgedacht om zo de foutmarge zo klein mogelijk te maken, daarmee is er weinig ruimte meer voor creativiteit, innovatie en duurzame ontwikkeling. Natuurlijk missen we soms kennis, maar dat is wel te organiseren. Wat voornamelijk ontbreekt is de mindset dat iedere medewerker vanuit iedere functie bij kan dragen aan duurzame ontwikkeling. Iedereen is een expert van zijn/ haar eigen werk. Dus laat iedereen verantwoordelijk zijn voor de ontwikkeling van zijn/haar functie om zo gezamenlijk bij te dragen aan de duurzame ontwikkeling van de organisatie.
DE KANS OP DUURZAAM SUCCES VERGROTEN
Als het waarom en de hoe bekend zijn binnen de organisatie dan komt de intrinsieke motivatie vanuit de medewerkers sneller. Het is daarom belangrijk om het waarom helder te hebben. Betrek daarbij je medewerkers, want bij eigenaarschap is er veel sneller sprake van adoptie. Geef daarnaast aandacht aan het handelingsperspectief: hoe kunnen de medewerkers helpen? Tot slot is het hebben van een omgeving waarin nieuw gedrag wordt omarmd noodzakelijk om het gedrag te bestendigen.
