- Dienst Justitiële Inrichtingen
In 2050 een 100% circulaire economie in Nederland. Een economie zonder afval, waarbij alles draait op herbruikbare grondstoffen. Dat is de ambitie die de Rijksoverheid voor Nederland heeft vastgesteld en waar Dienst Justitiële Inrichtingen (hierna DJI) zich aan committeert. Als één van de grootste overheidsorganisaties van Nederland heeft DJI een enorme slagkracht en zijn ze zich ervan bewust dat de duurzame beslissingen die zij maken een grote impact hebben. Met meer dan 50 locaties en jaarlijks meer dan 30.000 nieuwe justitiabelen die binnenkomen, hebben zij een enorme impact en daarmee potentieel om zuiniger om te gaan met hun grondstoffen. DJI heeft daarom de doelstelling van de Rijksoverheid omarmt om in 2021 minder dan 35% restafval (exclusief papier en karton) te produceren voor zowel de Rijkskantoren als de Inrichtingen (gedetineerde zones).
- Opdracht:
PHI Factory heeft de opdracht gegund gekregen om als projectleider aan de slag te gaan voor DJI om hen te ondersteunen met het behalen van hun ambitie. Dit is in samenwerking geweest met het Facilitair Bedrijf (hierna FB) van DJI. Hiervoor hebben we gezamenlijk een aantal projectresultaten geformuleerd:
- het verlagen van het restafvalpercentage;
- hogere pure afvalstromen door het scheiden van afval;
- advies op middelen;
- KPI-dashboard ontwikkelen;
- stijging bewustwording afval van klanten en gebruikers.
- De PHI aanpak:
Om invulling te geven aan de opgestelde projectresultaten, hebben we door middel van een brainstorm een uitvoeringsprogramma opgesteld. Dit uitvoeringsprogramma beschrijft de benodigde bouwstenen, middelen, activiteiten, output, mensen en processen. We lichten er een aantal toe:
- De basis op orde, daar zijn we mee begonnen. Zaken als juiste communicatiemiddelen en zichtbaarheid over afval ontbrak. Hiervoor hebben we een Handboek Afval opgesteld waar belangrijke informatie in geborgd staat met allerlei te ondernemen activiteiten en nudging Het handboek fungeert als gids en leidraad en verhoogt het kennisniveau en zelfredzaamheid bij de Facilitair Managers en medewerkers. Daarnaast zijn we met een extern communicatiebureau aan de slag gegaan met het ontwikkelen van een communicatietoolbox die past bij de opgestelde duurzame communicatiestrategie. Deze toolbox bevat o.a. posters en een animatievideo die toegepast kan worden binnen de kantorenomgeving. Ook hebben we gezamenlijk met het communicatiebureau een toegankelijk KPI-dashboard ontwikkelt waar de afvalcijfers per maand in gecommuniceerd worden. Dit dient naast een krachtig communicatiestuk en sturingselement ook voor meer bewustwording, draagvlak en motivatie voor zowel Facilitair Managers als eindgebruikers.
- Om echt in versnelling te gaan hebben we ketenpartnersessies georganiseerd met partners zoals afvalverwerkers, een cateraar, een schoonmaakorganisatie en de Arbeid organisatie van DJI. Door middel van het opzoeken van deze verbinding en een nauwe samenwerking hebben we vanuit ieder zijn kennis en expertise vele kansen geformuleerd die bijdragen aan het behalen van de ambitie. Deze kansen zijn ook toegewezen aan een eigenaar en uitgevoerd.
- Buiten kantoorafval kennen de Inrichtingen ook specifiek afval uit de cellen en leef afdelingen van de justitiabelen en afval vanuit Arbeid en de winkels. Hierdoor zijn er veel meer stakeholders rondom het onderwerp afvalscheiding en maakt het erg complex. Het afval werd dan ook bijna geheel weggegooid als restafval. Om inzicht te krijgen in de samenstelling van dit afval en het potentieel om deze te scheiden, zijn er een aantal pilots uitgevoerd in samenwerking met EcoSmart. Drie pilots met het nascheiden van afval en twee pilots met het bronscheiden van afval op de cellen. Hier kwamen veelbelovende resultaten uit. Met het nascheiden van afval werd maar liefst een percentage van 3% restafval bereikt.
- Het resultaat:
In verband met covid-19 konden niet alle activiteiten uitgevoerd worden zoals gepland en waren de afvalcijfers niet representatief als voorafgaand de covid-19 situatie. Het grootste gedeelte van de activiteiten is dan ook online uitgevoerd en hiermee hebben we minder eindgebruikers kunnen bereiken. DJI zit daarnaast qua processen complex in elkaar. De Inrichtingen zijn qua regime, ruimte en mogelijkheden verschillend van elkaar. Daarnaast kennen zij door het gesloten karakter veel zoneringen in tegenstelling tot een kantoorlocatie. Het behalen van de KPI 35% restafval vergt dan ook tijd en toewijding om tot een passende oplossing te komen, een oplossing dat per locatie verschillend gaat zijn.
Het project heeft er wel voor gezorgd dat afval een belangrijk onderwerp is geworden waar prioriteit aan moet worden gegeven. Er is binnen alle lagen van de organisatie een beweging in gang gebracht door middel van communicatie en activiteiten. Hierdoor is de bewustwording en draagvlak bij klanten en gebruikers zichtbaar verhoogd. Een geslaagd eindresultaat en goede basis waar DJI met een gericht advies en aanbeveling verder op door kan bouwen richting de 35% restafval.
- Gemeente Ridderkerk
De Rijksoverheid werkt aan een duurzame economie voor de toekomst. Slim en zuinig omgaan met onze grondstoffen is daar een belangrijk onderdeel van en als stip op de horizon heeft Nederland een ambitieuze doelstelling geformuleerd: Nederland circulair in 2050. De gemeente Ridderkerk wil graag een rol nemen in deze transitie door het Rijksbrede programma Circulaire Economie te vertalen naar haar lokale context. Circulaire economie was als thema beschreven in de overkoepelende klimaatvisie, maar wat miste was een duidelijke visie en vertaling naar de praktijk.
- Opdracht:
PHI Factory is gevraagd om te ondersteunen bij het opstellen van een uitvoeringsprogramma circulariteit voor de gemeente Ridderkerk. Dit uitvoeringsprogramma moest een stip op de horizon bieden evenals een aanpak waarmee de gemeente haar doelstellingen kan realiseren samen met haar medewerkers en organisaties binnen de gemeente.
- De PHI aanpak:
Het doel was om het circulariteitsvraagstuk inzichtelijk en tastbaar te maken en vervolgens te vertalen naar een concrete rol voor de gemeente Ridderkerk binnen deze mondiale, nationale en regionale transitie. Voor de totstandkoming van het uitvoeringsprogramma zijn een aantal stappen doorlopen:
- Deskresearch: onderzoek van de huidige documentatie en beschikbare informatie over circulariteit en duurzaamheid bij de gemeente Ridderkerk
- Een interne ambitiesessie: waarin de ambities en belangrijkste uitgangspunten voor een circulaire samenleving zijn vastgesteld.
- Speelveldanalyse: een verkenning van het speelveld, huidige initiatieven en de belangrijkste stakeholders in deze fase van de transitie.
- Interviews: op basis van de geformuleerde ambitie en geïdentificeerde stakeholders zijn interviews gehouden. De informatie uit deze interviews is verwerkt in dit uitvoeringsprogramma zodat dit plan een co-creatie is.
Hierbij is een pragmatisch aanpak gehanteerd: daar waar mogelijk werd input opgehaald uit de gemeente en omgeving. Dit is aangevuld met ervaring en expertise uit het werkveld om te komen tot een uitvoerbaar uitvoeringsprogramma.
- Het resultaat:
Een leesbaar en actiegericht uitvoeringsprogramma circulaire samenleving. Specifiek is in de Ridderkerkse context gekozen voor het woord samenleving in plaats van economie omdat hiermee het belang van de mens (inwoner van de gemeente Ridderkerk) als onderdeel van deze transitie wordt benadrukt.
In het uitvoeringsprogramma zijn de geïdentificeerde rollen die de gemeente kan spelen in deze transitie vertaald naar 3 hoofdroutes. Naast deze hoofdroutes zijn ook de meeste relevante waardeketens voor de gemeente Ridderkerk bepaald: bouw, Voedsel en organische reststromen en consumptiegoederen. De combinatie van deze twee componenten resulteert in concrete activiteiten voor de aankomende jaren zoals het formuleren van een circulair inkoopbeleid, een haalbaarheidsstudie naar een circulair ambachtscentrum en het opleiden en inspireren van de interne organisatie. Alle activiteiten zijn voorzien van een planning en kostenraming om het zo concreet en overdraagbaar mogelijk te maken.
- Waternet
De afdeling facilitaire zaken van Waternet heeft de ambitieuze doelstelling om een circulaire bedrijfsvoering te realiseren in 2025. Samen met PHI Factory is in 2019 een roadmap ontwikkeld waarin stappen omschreven staan die nodig zijn om deze ambitie te realiseren. Deze roadmap is onderverdeeld in twaalf productgroepen, waaronder ook het domein afval. reststoffenmanagement was bij aanvang van dit project versnipperd over de diverse locaties binnen Waternet. Vanwege het aflopen van het huidige contract heeft Waternet de kans gegrepen om hun duurzame visie ook door te voeren in het nieuwe contract. Voor deze aanbesteding wil Waternet daarom een Waternet-breed reststoffen management realiseren met sterke duurzame ambities.
- Opdracht:
Waternet heeft PHI Factory gevraagd om te ondersteunen als duurzaamheidsexpert in de visievorming en de aanbestedingsprocedure. Dit project is in samenwerking met HTC als inkoopspecialist uitgevoerd.
- De PHI aanpak:
De bevindingen uit een analyse van het afvalmanagement en de resultaten uit de CO2 footprint berekening voor het domein afval zijn gebruikt als input om de ambitie voor de aanbesteding vast te stellen. In de ambitiesessie zijn met betrokken medewerkers van Waternet vier ambities bepaald waarop Waternet de focus legt:
- toewerken naar Zero waste door reductie van (rest)afval en het verwaarden van grondstoffen;
- het reduceren van CO2 uitstoot middels duurzame logistiek;
- door zichtbaarheid het bewustzijn en gedragsverandering stimuleren;
- een toekomstgerichte samenwerking met groeipotentie op circulair gebied.
Daarnaast zijn de wensen voor het partnerschap opgehaald. Door middel van een marktconsulatie zijn de aspecten en aandachtspunten die hieruit naar voren zijn gekomen getoetst bij diverse marktpartijen. Zo is inzicht vergaard hoe de markt ervoor staat en hoe deze aanbesteding het beste in de markt gezet kon worden. Ook de mate van interesse is geïnventariseerd en de mogelijkheden en belemmeringen die de marktpartijen zien om deel te nemen aan de aanbestedingsprocedure.
- Het resultaat:
Met de uitgangspunten van de ambitiesessie en de opgedane kennis uit de marktconsultatie hebben we middels een aanbestedingsstrategie workshop de verdere contouren van de aanbesteding bepaald. De ambities van Waternet, de beoogde manier van samenwerken en andere kenmerken van de aanbesteding zijn verwerkt in een infographic die de uitvraag in één oogopslag weergeeft. In de volgende fasen van de aanbesteding heeft PHI Factory een reviewende rol ingenomen als duurzaamheidsexpert. Zo hebben we het aanbestedingsdossier op gebied van duurzaamheid/circulariteit verrijkt en input geleverd voor het dossier. Eind 2020 is de Europese aanbesteding in de markt gezet volgens Rapid Circular Contracting (RCC). RCC is een alternatief voor traditionele aanbestedingsvormen, dat de markt maximaal uitdaagt om met slimme, duurzame en innovatieve oplossingen te komen. Bij RCC wordt geen voorbestemde eindoplossing aanbesteed, maar een samenwerkingscontract. In de selectiefase is daarom een partij geselecteerd die de ambities van Waternet op mooie wijze heeft beantwoord. In de aankomende work-out fase zal PHI Factory als duurzaamheidsexpert fungeren om de duurzame ambities van Waternet te borgen en tot een succesvolle samenwerking te komen.
Door stappen te zetten in de roadmap en te breken met de traditionele opdrachtnemer en opdrachtgever-relatie, zet Waternet grote stappen richting een meer circulaire bedrijfsvoering.
- Radboud Universiteit
De Radboud Universiteit wil bijdragen aan een gezonde, vrije wereld met gelijke kansen voor iedereen en zowel regionaal als internationaal van betekenis zijn. Om dat te kunnen doen, zijn wetenschappers, studenten, betrokken burgers en medewerkers van het Radboud hard nodig. De strategie ‘A Significant Impact’ beschrijft de ambities om te werken aan een circulaire en klimaat neutrale universiteit met oog voor de leefomgeving en welzijn van de mens. Met haar inkoopvolume kan de Radboud Universiteit een enorme impact maken op de wereld om haar heen. Hierin wil de universiteit een voorbeeldfunctie vervullen en vooroplopen en anderen inspireren om een positieve impact te creëren.
Met haar inkoopvolume kan de Radboud universiteit een enorme impact maken op de wereld om haar heen. Hierin wil de universiteit een voorbeeldfunctie vervullen en vooroplopen en anderen inspireren om een positieve impact te creëren.
- Opdracht:
In lijn met de organisatiestrategie en alle aanverwante beleidsplannen wil de Radboud Universiteit een duurzaam inkoopbeleid ontwikkelen en middels een CO2 footprint berekening bepalen waar in de bedrijfsvoering de grootste impact te behalen valt. Door middel van een bewustwordingsprogramma moeten medewerkers van de universiteit meegenomen en geactiveerd worden om duurzaamheid in hun dagelijks werk te integreren.
- De PHI aanpak:
In samenwerking met adviesbureau Adjust heeft PHI Factory gewerkt aan het nieuwe inkoopbeleid. In de voorbereiding zijn onder andere een interne analyse, een ambitiesessie, een fit-gap analyse, een spendanalyse en diverse workshops uitgevoerd. Zo zijn de huidige situatie, de wensen en ambities voor de inkooporganisatie en de inkoopthema’s bepaald. Ook is een CO2 footprint meting uitgevoerd over de bedrijfsvoering van de Radboud Universiteit en zijn er kansen gesignaleerd voor de verduurzaming van de campus. In de meting zijn zestien productgroepen in kaart gebracht waaronder catering, vervoer, kantoorartikelen en promotiemateriaal. De CO2 footprint De totale CO2 footprint van de Radboud Universiteit in 2019 bedroeg 42.965 ton CO2-equivalenten. De drie grootste CO2-drijvers binnen de bedrijfsvoering (scope 3) zijn: vervoer, ICT en gebouwbeheer. Op basis van de CO2 footprint berekening kan bepaald worden aan welke knoppen de Radboud Universiteit kan draaien om haar negatieve impact op de aarde te verkleinen. Per verdiepend onderzoek zijn duurzame strategieën aangedragen die een aanzet geven om dit potentieel te benutten. Deze nulmeting is een belangrijke stap in de verduurzaming van de universiteit. Het geeft de universiteit inzicht in de milieulast van haar bedrijfsvoering en het biedt zinvolle strategieën om verder te verduurzamen met inkoopactiviteiten en in de bedrijfsvoering-processen.
- Het resultaat:
Het nieuwe inkoopbeleid ‘Inkopen met Impact’ levert een actieve bijdrage aan de duurzaamheidsambities van de universiteit en geeft concreet invulling aan: ‘Alles wat we doen, doen we duurzaam’. In het inkoopbeleid staan vier inkoopthema’s centraal waarmee de universiteit impact maken door middel van haar inkopen: 1. We gaan voor klimaatneutraal; 2. We werken mee aan circulariteit; 3. We creëren gezonde leefomgeving; 4. We zorgen voor gelijke kansen. Het inkoopbeleid omschrijft heldere kaders waaraan alle inkoopprojecten moeten voldoen zoals samenwerking. Ook dient het beleid om opdrachtnemers en overige stakeholders te informeren over de standpunten en procedures met betrekking tot inkoop. Deze zijn verwerkt in een praatplaat die ervoor is bedoeld om het gesprek met collega’s en leveranciers aan te gaan bij inkoopprojecten. Het inkoopbeleid besteedt daarnaast aandacht aan de stappen in het inkoopproces en de taken en verantwoordelijkheden. Kenmerkend hierin zijn de inrichting van contractmanagement en een tenderboard. De implementatie van het nieuwe beleid is erg belangrijk. Daarom is er een digitale roadshow georganiseerd bij de diverse divisies en faculteiten van de universiteit om het nieuwe beleid succesvol te laten landen in de organisatie. In de roadshow zijn het nieuwe inkoopbeleid en de inzichten uit de CO2 footprint berekening gepresenteerd en stond de boodschap “jij bent nodig” centraal. Omdat iedereen die iets inkoopt of bestelt het verschil kan maken. Na de roadshows hebben we onepagers met praktische handvatten opgesteld en verspreid. In deze informatieve en prikkelende onepagers stonden tips en tricks om de duurzame ambitie naar de praktijk te brengen. Daarnaast ondersteunt PHI Factory de Radboud Universiteit op dit moment met specifieke aanbestedingen, om de thema’s klimaatneutraal, circulair, gezondheid en gelijke kansen te laten landen in aanbestedingen.
- Prorail
ProRail draagt bij aan een duurzamere samenleving door meer mensen in staat te stellen voor de trein te kiezen. Zo verkleint ProRail haar negatieve impact op de wereld om ons heen en richt zich op het vergroten van de positieve impact op een duurzame toekomst. Binnen ProRail wenst de afdeling Human Facility Management een bijdrage te leveren aan de duurzaamheidsdoelstellingen van ProRail. Daarom heeft de organisatie een uitdagende ambitie neergezet: een volledig econeutrale bedrijfsvoering in 2027.
Om voortgang te monitoren en doelgerichte maatregelen te kunnen implementeren wil ProRail naast de footprint van haar primaire processen ook de footprint van haar bedrijfsvoering in kaart brengen. Hierbij wordt er niet alleen gekeken naar de directe uitstoot, maar ook naar de indirecte uitstoot en verborgen impact. Omdat ProRail onderdelen van de categorie Eten & Drinken opnieuw gaat aanbesteden, heeft de organisatie ervoor gekozen om te starten bij het in kaart brengen van de categorie ‘Eten en Drinken’ als onderdeel van de dienstverlening die hoort bij de werkomgeving.
- Opdracht:
ProRail heeft PHI Factory gevraagd om de CO2-footprint van de cateringservices, warme drankenvoorzieningen en de vendingautomaten kaart te brengen. Ook non-food producten zoals klein keukenmateriaal en disposables zijn meegenomen in de berekening. In de scope zijn 7 kantoorlocaties, de verkeersleidingsposten en de ICB-locaties (ongevallenbestrijding) meegenomen. Voor het maken van deze nulmeting is de PHI Impact Calculator ingezet.
- De PHI aanpak:
De PHI Impact Calculator kijkt niet alleen naar de CO2-uitstoot die gepaard gaat met het gebruik van energie en transport, maar brengt juist de verborgen impact in kaart. Dit is de CO2-uitstoot die veroorzaakt wordt in de gehele levenscyclus van een product (de winning van grondstoffen, fabricage, transport, gebruik en verwerking na gebruik). Zo worden ook alle materialen en producten die worden ingezet in en rondom de bedrijfsvoering meegenomen in de CO2-footprint.
- Het resultaat:
Het resultaat is een nulmeting van de CO2-footprint van ‘Eten & Drinken’ voor het jaar 2019. Deze nulmeting biedt inzicht in de huidige situatie en de grootste knoppen om aan te draaien richting de ambitie voor een econeutrale bedrijfsvoering. Met een nieuwe aanbesteding op de planning biedt de nulmeting dus mooie inzichten om mee aan de slag te gaan.
Zo zien we dat bij ProRail de CO2-impact van de cateringservices en de warme drankenvoorzieningen gelijk is. Binnen de cateringservices is de grootste winst te behalen in het verminderen van de consumptie van dierlijke (melk)producten. Het volume hiervan ligt hoog, wat maakt dat zuivel de grootste milieu-impact heeft. Vlees is de tweede grootste categorie. Hier zien we ook duidelijk een verschil in de verschillende vleessoorten. Zo is het volume geconsumeerde kip het grootste, maar heeft rundvlees het grootste aandeel in de CO2-footprint. Een andere belangrijke knop om aan te draaien is het aandeel portieverpakkingen. Portie- of monoverpakkingen zijn verantwoordelijk voor een groot aandeel van de milieu-impact op de totale footprint van een product. ProRail kan door, waar mogelijk, portieverpakkingen te vervangen voor grootverpakkingen de CO2-footprint reduceren.
Als het gaat om de warme drankenvoorziening heeft koffie (de koffiebonen) de grootste CO2-footprint. Medewerkers drinken voornamelijk zwarte koffie, gemiddeld zo’n 2,5 kopje per dag. Daarnaast is zichtbaar dat ProRail zich al bezig houdt met de bewustwording omtrent de koffiebekers. Gemiddeld gebruikt een medewerker wekelijks 14 koffiebekers.
Ten slotte is het voor ProRail relevant om in gesprek te gaan met haar leveranciers over de toelevering van producten en diensten. Dit transport heeft namelijk een aanzienlijk aandeel in de totale footprint. Hier is een verbeterslag te maken door met leveranciers de mogelijkheden van slimme logistieke oplossingen en emissieloos transport te verkennen.
- Nationale Nederlanden
Duurzaamheid is één van de thema’s die centraal staat in de strategie van Facility Management van NN Group (o.a. Nationale Nederlanden). In deze duurzaamheidsstrategie zijn zes impactgebieden gedefinieerd waarop heldere doelstellingen richting 2025 zijn geformuleerd. Samen met haar facilitaire partners werkt Nationale Nederlanden in een circulaire coalitie naar een 100% circulair dienstverleningsconcept. Parallel hieraan lopen er binnen NN verschillende initiatieven die allemaal gekoppeld zijn aan de overkoepelende visie en doelstellingen. Zo ontstond er de behoefte om ook de facilitair medewerkers van NN meer kennis te laten op doen over de circulaire economie en de visie van NN hierop.
- Opdracht:
Nationale Nederlanden heeft PHI gevraagd om de Accelerator in te zetten voor de gehele afdeling van NN Facility Management én de leden van de Circulaire FM Coalitie. We zijn uitgegaan van het standaard programma over de circulaire economie, de CE Accelerator, waarvan 2 modules op maat gemaakt zijn met NN-voorbeelden en projecten.
- De PHI aanpak:
We zijn voor dit project gestart met een ambitiesessie en twee creatieve sessies voor de maatwerk modules. In de challengemodules Circular at Work en Circular in Collaboration zijn veel voorbeelden uit het project Workspace 2020 van NN zelf verwerkt, zoals het hergebruiken van ontmanteld interieur en bouwmaterialen. Op basis van de input en de voorbeelden die Nationale Nederlanden aan heeft gereikt in deze sessies, heeft PHI een uitwerking gemaakt van de nieuwe challengemodules. Daarnaast is in de andere modules, waarin geen content aangepast is, wel de naam van NN verwerkt. Op deze manier was de gehele challenge herkenbaar voor de medewerkers van NN.
Op 19 januari is de NN Accelerator van start gegaan met een enthousiasmerende kick-off bijeenkomst. In deze bijeenkomst kregen de teams hun eerste opdracht: de leukste teamnaam bedenken. De 13 teams die meededen aan de NN Accelerator zijn gemixt samengesteld, dat wil zeggen dat niet alle teamleden elkaar van tevoren al kenden. Dit is door de deelnemers als zeer positief ervaren, omdat zij weer nieuwe collega’s hebben leren kennen.
- Het resultaat:
Het resultaat was een tool voor Nationale Nederlanden die op basis van een standaard challenge met simpele aanpassingen herkenbaar en specifiek interessant was voor de medewerkers van NN Facility Management en de Circulaire FM Coalitie-leden.
De enthousiaste en duidelijke communicatie en begeleiding (d.m.v. een kick-off, een communicatie toolkit en wekelijkse emails) hebben hun vruchten afgeworpen: vrijwel alle uitgenodigde collega’s hebben meegedaan. De teams planden wekelijks een teammeeting in om samen de quizvragen door te lopen of om te bespreken wat ze die week geleerd hadden. Van de 67 uitgenodigde medewerkers heeft 94% op vrijwillige basis meegedaan aan de Circulaire Economie Accelerator, dat is een zeer hoog percentage. Nog mooier: maar liefst 90% heeft het enthousiasme zes weken lang vastgehouden en alle zes de weekmodules compleet afgerond.
In iedere weekmodule waren er 3 uiteenlopende acties: van de actie ‘Kleine actie, grote impact’, die de impact van kleine stapjes in het collectief laat zien, tot de actie ‘Safari: op zoek naar een duurzaamheidstopper of -misser’ tot quizzen zoals de ‘Is afval scheiden een makkie voor jou?’ en ‘De mythes ontrafeld’. Alhoewel het maar verplicht was om 1 actie per week te doen, zijn er in totaal 993 acties voltooid door 67 deelnemers: gemiddeld 2,5 actie per persoon per weekmodule. Tenslotte hebben we in de acties impact kunnen meten. In zes weken tijd heeft Nationale Nederlanden al gamend potentieel 90,9 ton CO2 bespaard. Dat staat gelijk aan 4623 bomen die een jaar lang groeien en CO2 opnemen.
- ISS Facility Services
ISS Facility Services is de facilitaire dienstverlener van PwC Nederland. Als een van de tien grootste werkgevers in Europa neemt ISS haar verantwoordelijkheid in het vinden van een gezonde balans tussen People, Planet en Profit. Voor de locaties van PwC Nederland wordt de volgende ambitie nagestreefd: “We are industry leader in Corporate Responsibility”. Naast deze ambitie zijn er een aantal speerpunten waar ISS zich op richt: Zero Waste, Contribute to inclusion, CO2 neutral en Fully Circular. Om te komen tot deze Zero Waste is een doelstelling geformuleerd, namelijk 0% restafval in juni 2020.
- Opdracht:
PHI Factory is gevraagd om tijdelijk te ondersteunen bij het realiseren van de doelstelling Zero Waste. Een aanjager op de werkvloer die het (strategische) programma praktisch gaat uitvoeren. Anderen motiveren en stimuleren in nauwe samenwerking met de Sustainability Lead.
- De PHI aanpak:
De aanpak bestond uit 4 pijlers; onderzoeken van de huidige situatie, het gesprek op de werkvloer, experimenteren en rapporteren & communiceren. Onderstaand zijn deze weergegeven.
- Het resultaat:
Tijdens het onderzoek naar de huidige situatie bleek dat er gestart moest worden met het optimaal inrichten van de faciliteiten rondom afval. Deze activiteiten waren vooral praktisch van aard zoals bijvoorbeeld het juist inrichten van de containerruimtes met juiste signing en het plaatsen van interventies zoals posters bij de afvalscheidingsbakken. Daarnaast werd ook wekelijks tijdens de ‘dagstart’ over duurzaamheid en afval gesproken met FM. Door hier aandacht aan te geven begon het onderwerp afval en duurzaamheid meer te leven en werd er meer betrokkenheid gecreëerd. Het verhogen van deze betrokkenheid en kennisniveau van de medewerkers was ook een noodzaak. Waarom scheiden we afval en waarom is duurzaamheid zo belangrijk? De nut en noodzaak van afvalscheiden laten inzien en hoe belangrijk de rol van FM in dit proces is. Het advies was tot slot om een speciale ‘afval training’ te bieden aan FM-medewerkers. Deze training gaat ervoor zorgen dat de FM-medewerkers echte afval champions en onderdeel van de doelstelling worden.
- Rijkswaterstaat (VANG Buitenshuis)
Rijkswaterstaat staat aan de lat voor de uitvoering van het programma VANG buitenshuis. VANG helpt de kantoor-, winkel- en dienstensector (KWD-sector) om het restafval dat vrijkomt - en dat vergelijkbaar is met huishoudelijk afval - te halveren. Binnen dit programma wordt gewerkt aan verschillende duurzame projecten in sectoren als horeca, onderwijs en groothandels. De vraag vanuit sportclubs over afvalvermindering en afvalscheiding werd begin 2020 ook steeds groter. Hierdoor is er een grotere focus ontstaan op de sector sport om hen te ondersteunen met hun reis richting afvalvrije sportclubs.
- Opdracht:
PHI Factory is gevraagd om het co-creatieproces te begeleiden en een stappenplan te ontwikkelen met informatie over afvalpreventie en het scheiden van afval voor Nederlandse sportclubs. Het doel is om elke sportclub in Nederland te ontzorgen in de informatiebehoefte over afvalvermindering en-scheiding. Samen met verschillende sportclubs en andere stakeholders zoals gemeentes, provincies, ministeries en sportbonden zijn we aan de slag gegaan.
- De PHI aanpak:
We zijn gestart met een speelveldanalyse om te onderzoeken welke informatie relevant is voor de doelgroep, welke bronnen en best practices er zijn en welke opties er zijn qua vorm van het stappenplan. Hier kwam naar voren dat er meerdere initiatieven bestaan rondom het verduurzamen van sportaccommodaties waaronder het thema afvalpreventie en scheiding. Voor veel clubs is afval echter nog een complex onderwerp omdat er veel verschillende mogelijkheden zijn op dit gebied en weinig richtlijnen en handvaten.
We hebben meerdere co-creatiesessies georganiseerd om de behoefte voor de vorm en inhoud van het stappenplan op te halen bij belangrijke stakeholders. Hier waren verschillende sportverenigingen, sportbonden en gemeentes bij aanwezig zoals NOC*NSF, Kenniscentrum Sport en Bewegen, KNVB (de Groene Club), gemeente Amsterdam en Rotterdam en VOC Rotterdam.
Vanuit de opgehaalde informatie is ervoor gekozen om een onlinedocument op te stellen met de thema’s: inzicht in afval, afvalpreventie, afvalbakken en -scheiding, afspraken met afvalverwerkers, communicatie en gedrag. Ook is er een visuele informatieve plaat toegevoegd als voorpagina die het plan samenvat. Dit om voor sportclubs de drempel te verlagen om het document in de praktijk te gebruiken.
- Het resultaat:
Het stappenplan geeft uitleg over de zes bovengenoemde thema’s en met een complementair werkdocument, tips & tricks en FAQ’s zorgt het voor een compleet overzicht van alle acties die een sportclub kan ondernemen voor afvalscheiding en -preventie. Het stappenplan fungeert als paraplu voor alle initiatieven en informatie rondom het thema afval voor sportclubs.
Om het stappenplan officieel te lanceren en de sportclubs te ondersteunen met implementatie van het plan wordt er een communicatietoolbox ontwikkelt voor web, print en social media. Deze toolbox wordt ter beschikking gesteld om bekendheid en betrokkenheid te creëren voor het stappenplan. Met samenwerkingspartners uit de sportsector zoals Kenniscentrum Sport en Bewegen en NOC*NSF wordt de lanceringscampagne ontwikkelt en het stappenplan verder verspreid.
Benieuwd naar het stappenplan? Deze is te vinden op de website van VANG Buitenshuis. Of beluister via Spotify de podcast over het stappenplan die is opgenomen met Kenniscentrum Sport en Bewegen.
- Erasmus Universiteit Rotterdam
Onder het motto ‘Building new perspectives’ investeert het College van Bestuur van Erasmus Universiteit Rotterdam (EUR) in een toekomstbestendige en duurzame Campus Woudestein. Naast Polak Building wordt een nieuw multifunctioneel onderwijsgebouw gerealiseerd met diverse onderwijsruimten, studie- en werkplekken en ontmoetingsruimten. PHI Factory heeft samen met de afdeling Real Estate en FM van de EUR, de duurzaamheidsambitie voor het gebouw bepaald en vertaald naar een ambitieuze uitvraag. Vier ambities zijn centraal gezet in de uitvraag: circulair, energie neutraal, gezond en een integrale benadering. Om deze ambities stevig neer te zetten is de strategie gekozen van sturing en ruimte. Enerzijds is er in de uitvraag sturing gegeven aan een minimale duurzaamheidsprestatie, door de BREEAM-credits voor een Outstanding certificaat op te nemen in het technisch Programma van Eisen en is er een minimale CPG-score van 8 en een EPC=0 gevraagd.
Anderzijds hebben de we de markt juist de ruimte gegeven en uitgedaagd om hun kennis, creativiteit en innovatiekracht in te brengen. Zo konden de partijen zich onderscheiden door middel van een plan van aanpak op circulariteit, ten aanzien van herkomst, toekomst en losmaakbaarheid van materiaal. Op energievlak is de markt uitgedaagd om te ontwerpen op een zo laag mogelijk energieverbruik. Op het gebied van gezondheid is gevraagd invulling te geven aan de principes van Biophilic Design en hoe het gebouwontwerp cognitieve functies bevordert door het stimuleren van beweging en ontspanning bij haar gebruikers. De integrale benadering is ingevuld met criteria op het gebied van management en toetsing, borging van de prestaties, een goed overdrachtsdossier, het betrekken van de exploitatie in investeringsafwegingen (TCO) en aandacht voor de samenwerking.
- Opdracht:
Een state of the art circulair, energieneutraal en gezond nieuw multifunctioneel onderwijsgebouw op de campus van de Erasmus Universiteit Rotterdam.
- Het resultaat:
Het winnende consortium van de BAM Bouw en Techniek, Paul de Ruiter en Halmos overtrof alle verwachtingen. Circulariteit en gezondheid hebben een prominente rol gekregen in het ontwerp. De oude portiersloge op de campus wordt geremonteerd en de materialen worden ingezet in de nieuwbouw. Gigantische boomstammen met studievides vormen de constructie van het atrium en de centrale trappen met veel hout en groen zorgen voor de gezonde omgeving.
Misschien wel de grootste parel van het gebouw, is de innovatieve klimaatinstallatie, gebaseerd op het Earth, Wind & Fire concept van Ben Bronsema. Het gebouw wordt een synthese van architectuur, bouwtechniek en installatietechniek, waarbij het klimaat primair wordt geregeld met behulp van bouwkundige elementen. Een klimaatcascade voor natuurlijke ventilatie en luchtbehandeling, een zonneschoorsteen voor het afzuigen van lucht en het oogsten van zonne-energie en een Ventecdak voor het versterken van de natuurlijke ventilatie. Dit concept zorgt voor een zeer energiezuinig, maar ook een gezond en behaaglijk binnenklimaat in gebouwen.
“Het circulaire onderwijsgebouw van 8.500m² wordt een van de duurzaamste universiteitsgebouwen van Nederland. Met deze impuls geven we verdere invulling aan onze ambities om een duurzame en levendige campus te realiseren voor onze studenten en medewerkers. Een gebouw met internationale allures, nauw verbonden met de stad”, aldus Ellen van Schoten, lid College van Bestuur EUR.
Inmiddels zijn de voorbereidende grondwerkzaamheden voor het nieuwe onderwijsgebouw gestart. Naar verwachting wordt het gebouw in het collegejaar 2022-2023 in gebruik genomen. PHI Factory blijft betrokken in het toetsingsteam in de uitwerking naar het uitvoeringsontwerp en als duurzaamheidsadviseur van de EUR.
Foto bovenaan pagina: Copyright Paul de Ruiter Architects – Beeld is impressie van de werkelijkheid
- Technische Universiteit Delft
De Technische Universiteit van Delft heeft een grote ambitie: een CO2-neutrale en circulaire campus in 2030. Deze ambitie sluit aan op de visie van de TU Delft: 'Impact voor een betere samenleving'. Om de weg richting deze ambitie vorm te geven heeft PHI Factory een onderzoek uitgevoerd naar de kansen voor afvalinzameling en -verwerking.
Van reststromen naar grondstofstromen
- Opdracht:
In 2030 wil de TU Delft een CO2-neutrale en circulaire campus realiseren. Een belangrijke vraag is: wat gebeurt er met het 'afval' op de campus? PHI Factory werd gevraagd om op basis van de huidige situatie en de ambitie te bepalen wat de kansen zijn om enerzijds afval te verminderen en anderzijds afvalstromen te transformeren naar grondstofstromen.
- De PHI aanpak:
Als startpunt is middels een interactieve sessie een visie- en ambitie vastgesteld voor het inzamelen en verwerken van afval in relatie tot de ambitie van een CO2-neutrale en circulaire campus. Vervolgens is met behulp van interviews de interne organisatie in kaart gebracht. Hierbij is informatie verzameld over hoe de processen op dit moment zijn ingericht, waar de kansen en obstakels zich voordoen en hoe medewerkers en ketenpartners aankijken tegen ontwikkeling op het gebied van afval. Op basis van de huidige ontwikkelingen in de markt is vervolgens geïnventariseerd hoe en met welke soort partijen TU Delft zou kunnen ontwikkelen richting reststromen in plaats van afvalstromen en daarmee een CO2-neutrale en circulaire campus.
- Het resultaat:
Een overzichtelijke en complete roadmap voor de ontwikkeling naar een afvalvrije campus. Hierbij is gekeken naar de verschillende invloedssferen waarin afval kan worden gereduceerd ofwel een waardevolle reststroom wordt:
- Inkoopfase
- Gebruiksfase
- Einde gebruiksfase
In elke fase is geformuleerd welke maatregelen en acties kunnen bijdragen en welke stakeholders van belang zijn. Deze roadmap geeft de TU Delft houvast om te ontwikkelen binnen hun huidige afvalcontract evenals richting een CO2-neutrale en circulaire campus. Ook is de visuele roadmap een helder intern communicatiemiddel.
- Deltasafe
Deltasafe groep wil graag duurzame principes inbedden in de drie pijlers van haar dienstverlening (Deltasafe beveiliging, systemen en service) en daarmee onderscheidend zijn in de markt. Deltasafe heeft al vele initiatieven lopen op het gebied van MVO: zo hanteert Deltasafe een uitgesproken sociaal beleid, is het kantoor voorzien van LED verlichting, wordt het papiergebruik gereduceerd d.m.v. digitalisering, wordt gebruik gemaakt een 100 % elektrische surveillanten auto en worden de uniformen gerecycled.
Echter ontbreek het aan een integrale benadering en een duidelijke stip op de horizon betreffende duurzame beveiliging. En dit is precies wat Deltasafe onderscheidend kan maken in de markt. Deltasafe ziet dit als het goede moment om een concrete visie en ambitie te creëren die zowel de organisaties als de klant een duidelijk beeld geeft van de maatschappelijke en duurzame ambities van Deltasafe.
- Opdracht:
PHI Factory is gevraagd om te ondersteunen bij het opstellen van een visie en ambitie op het gebied van duurzame beveiliging die goed geborgd kan worden in de organisatie.
- De PHI aanpak:
Na het uitvoeren van een korte analyse van de huidige situatie, het speelveld en de lopende initiatieven heeft PHI Factory een visie- en ambitiesessie georganiseerd. Hierin zijn belangrijke stakeholder binnen Deltasafe groep betrokken. Het project moet immers gedragen worden door de organisatie en ondersteund worden vanuit het management. In de ambitiesessie definiëren we de WHY en bepalen we het definitiekader. Belangrijke aandachtspunten zijn: visie op MVO, de dienstverlening en ambitie, onderscheidend vermogen in de markt en het in kaart brengen van initiatieven en kansen. De uitkomst van de ambitiesessie worden verwerkt in een one-pager welke Deltasafe kan gebruiken als basis voor pakkende teksten op de website of aanbestedingen en om doelstellingen te definiëren.
- Het resultaat:
Deltasafe heeft de volgende ambitie geformuleerd: Deltasafe neemt verantwoording voor een veilige en duurzame toekomst. Dit doen we met oog voor klimaat, materiaal en de mens. Zo wil Deltasafe een voorbeeld zijn voor medewerkers, klanten en leveranciers.
In de visie- en ambitiesessie met Deltasafe hebben we tevens een aantal speerpunten, de strategie en randvoorwaarden vastgesteld. Hierin zijn onderwerpen als borging in de organisatie, ketensamenwerking, betrokkenheid en benodigdheden meegenomen.
Binnen de hoofdthema’s klimaat, materiaal en mens zijn per thema drie focuspunten geformuleerd. Op basis van deze negen onderwerpen kan Deltasafe concrete doelstellingen vaststellen en rapporteren op de voortgang. De duurzame initiatieven die Deltasafe neemt en de ontwikkelingen die zij willen gaan maken zijn geïnventariseerd per onderwerp. Deze kunnen uitgezet worden in de tijd om zo een roadmap te vormen richting het behalen van de doelstellingen.
- Gemeente Vlaardingen
Gemeente Vlaardingen heeft de ambitie geformuleerd om in 2050 klimaatneutraal te zijn. Zij wil hiervoor haar verantwoordelijkheid nemen en proactief de CO2 uitstoot tot nagenoeg 0% reduceren. Het team Facilitaire Voorzieningen wil graag bijdragen aan deze ambitie, het ontbrak echter nog aan een praktische vertaling van de ambitie van de gemeente naar facilitair en in het bijzonder circulaire kantoorinrichting.
- Opdracht:
PHI heeft de opdracht gekregen om het team Facilitaire Voorzieningen (FV) te begeleiden bij het formuleren van de duurzame visie en ambitie voor het facilitaire team, een definitiekader op te stellen en de vertaling te maken naar hun eerste circulaire aanbesteding voor kantoorinrichting. Om een startpunt te bepalen is er tevens CO2-footprint berekening gemaakt van de huidige kantoorinrichting.
- De PHI aanpak:
We zijn gestart met een pragmatische inventarisatie van de duurzaamheidsstukken van de gemeente, twee interviews en het opvragen van data om een CO2 footprint te kunnen maken van de huidige kantoorinrichting. Op basis hiervan heeft PHI een visie- en ambitiesessie voorbereidt. In de ambitiesessie hebben we met het inkoopteam, OR-leden en medewerkers van FV bepaald welke definitie bepalend is voor hun visie op duurzaamheid. Het resultaat van de sessie was een twopager dat leidend is voor de vraagformulering in de aanbesteding. Vervolgens zijn, doormiddel van het doorlopen van de roadmap circulair inkopen, focuspunten opgesteld voor de aanbestedingsstrategie, criteria en beoordelingsmethodiek en het meetbaar maken van circulariteit.
- Het resultaat:
FV heeft gekozen voor een duurzame ambitie die voortbouwt op die van de gehele gemeentelijke organisatie. Ze focussen daarbij op de rol van aanjager en willen dit doen door voor 2023 drie concrete duurzame voorbeelden uit te voeren. Hiermee dragen ze significant bij aan de Rijksdoelstellingen.
Om deze ambitie te bereiken wil het team Facilitaire Voorzieningen haar verantwoordelijkheid nemen en proactief de eigen CO2-uitstoot verlagen. Om het startpunt te bepalen qua CO2 is de CO2 footprint van de huidige kantoorinrichting inzichtelijk gemaakt. Hiervoor zijn alle (twaalf) locaties met werkplekken van de gemeente Vlaardingen in kaart gebracht. Totaal is de CO2 footprint van de huidige kantoorinrichting 287,65 ton.
Op het moment is de gemeente nog bezig met de voorbereiding van de aanbesteding. Mocht je meer willen weten over het proces van deze circulaire aanbesteding of de rapportage van het visietraject en CO2-meting, neem dan contact met ons op.
- Quote
- 'PHI Factory heeft ons een duw in de juiste richting gegeven!'
- Amanda van Dalen
- Gem. Maassluis, Vlaardingen, Schiedam
Met de ondertekening van het Manifest Maatschappelijk Verantwoord Inkopen in 2017 hebben de gemeenten Maassluis, Vlaardingen en Schiedam (hierna MVS) zich gecommitteerd aan het opstellen van een MVI-actieplan en het invoeren van MVI in elk van de drie gemeenten. In samenwerking hebben de drie gemeenten vervolgens het MVI-actieplan opgesteld met als doel om gezamenlijk de duurzame transitie te versnellen. Sinds augustus 2019 ligt het MVI-actieplan klaar om gebruikt te worden.
- Opdracht:
De drie gemeenten zochten een partner om het MVI-actieplan bij alle drie de gemeenten te implementeren. PHI Factory heeft daar een implementatieprogramma voor opgesteld met allerlei activiteiten om de medewerkers kennis te laten maken met Maatschappelijk Verantwoord Inkopen. Dit programma is gestart in februari 2020 en loopt tot medio december 2020.
- De PHI aanpak:
Voor de drie gemeenten is een maatwerk aanpak opgesteld wat zicht richt op draagvlak creëren, kennis vergroten, ambassadeurschap en communicatie rondom MVI. Dit is gedaan op basis van de 5 V’s: Verkennen, Verrassen, Verbinden, Verrijken en Verwezenlijken. Het overzicht van de uitgevoerde activiteiten is onderstaand weergegeven.
- Het resultaat:
Tijdens de kick-off werd de Circulaire Escape Room georganiseerd. Daarnaast is er een online inspiratiesessie gegeven om de medewerkers mee te nemen in de basisprincipes van Maatschappelijk Verantwoord Inkopen, duurzaamheid en circulaire economie.
Het enthousiasme bij de MVI-workshops was groot en is goed tot zeer goed beoordeeld door de deelnemers. De deelnemers werkten hier aan hun eigen project volgens de 8 stappen van circulair inkopen. In 4 workshops werden zij begeleid bij het bepalen van de ambitie, aanbestedingsstrategie, formuleren van criteria, voorbereiden van een marktverkenning en het opstellen van een beoordelingsmethodiek. De workshops werden geheel online gegeven als gevolg van corona met veel interactie via Teams en Jamboard.
Als aanvulling op het programma is er op het intranet van iedere gemeente een MVI Toolbox geplaatst. Alle gedeelde kennis en informatie vanuit het programma is hierin geborgd, aangevuld met basiskennis MVI en voorbeelden uit de gemeente zelf.
- CircularOffice
-
CircularOffice heeft als doel om kantoren afvalvrij te maken door slimme inkoop, het terugdringen van verspilling en hoogwaardig hergebruik van grondstoffen.
Met hun brede facilitaire kennis helpt CircularOffice door te adviseren op basis van een analyse van de grondstof- en afvalstromen in de organisatie. Bestaande uit de marktpartijen Sodexo, Returnity, NNOF en de Economic Board Utrecht heeft het consortium de kennis in huis om circulaire stappen te zetten op het gebied van catering, afval, schoonmaak en kantoormeubilair. Door middel van PHI Accelerator wil CircularOffice organisaties inzicht geven in het concept van een circulair kantoor.
Zes weken lang, iedere week één challenge die aanzet tot verduurzaming van de kantooromgeving.
- Opdracht:
De Circular Office Accelerator is er voor organisaties die voor de uitdaging staan om hun kantoor te transformeren tot een grondstofdepot. De facility manager doet mee met een integraal team. Denk aan MVO/Sustainability/CSR Manager, inkopers, communicatiemedewerkers, facility medewerkers en ook enthousiaste medewerkers die verduurzaming belangrijk vinden. Kortom, de ambassadeurs van de verandering. In 2019 hebben PHI Factory en CircularOffice het online programma ontwikkeld, om vanaf 2020 doorlopend aan te bieden voor organisaties.
- De PHI aanpak:
Organisaties kunnen met een integraal team meedoen aan een online programma van zes weken, met een sterk inhoudelijk component, maar ook ‘fun’ d.m.v. gamification. De verschillende teams strijden iedere week om de winst van een circulaire prijs. Dit doen ze door kennis op te doen in quizzes en inzicht te verkrijgen in de eigen organisatie door het uitvoeren van een circulaire scan of het voeren van een kort telefoongesprek met de leverancier. Centraal staat de circulaire scan die CircularOffice ontwikkeld waarmee organisaties inzicht kunnen krijgen in de stand van zaken van de organisatie op het gebied van circulariteit. Daarnaast is het netwerk-component belangrijk: doordat verschillende organisaties tegelijk meedoen, delen zij hun kennis en ervaringen om elkaar te versterken.
Na de eerste run met 14 organisaties in 2019 hebben we met de deelnemers geëvalueerd. Met de resultaten en feedback van de deelnemers hebben we het programma voorzien van een update, waaronder de toevoeging van kantoorinrichting als focusgebied naast afval, catering en schoonmaak.
- Het resultaat:
Een geüpdatet programma voor organisaties die met hun team nu écht aan de slag willen gaan met de transitie naar een circulair kantoor. In zes weken krijgen ze de kennis, handvatten en vinden ze eigen inzichten die helpen om samen stappen te zetten.
Het zesweekse programma begint met de basis: wat is de circulaire economie en hoe kun je dat organiseren in de organisatie en met leveranciers? Vervolgens wordt er ingezoomd op de focusgebieden: afval, catering, schoonmaak en kantoorinrichting. Het programma wordt afgesloten met de handvatten om de nieuwe kennis in de praktijk gaan brengen en collega’s daarin mee te nemen. Doel is dat iedere deelnemer aan het eind van het programma een ambassadeur van verduurzaming in de organisatie is.
Het volgende zesweekse programma start in het najaar van 2020 en organisaties kunnen zich met een integraal team vanuit FM, Inkoop, Marketing, CSR, Communicatie, HR, enz. aanmelden om mee te doen voor €1500,- per team. Aanmelden kan bij Lisa Broos of via
Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken. .
- Gemeente Beuningen
De gemeente Beuningen heeft een visie geformuleerd om in 2040 energieneutraal te zijn. De gemeente ziet het potentieel om circulair in te kopen en wil de eerste stappen hierin zetten. Zeker gezien de verbondenheid tussen de materialentransitie en de energietransitie.
- Opdracht:
De gemeente Beuningen heeft al veel aandacht voor het thema energie. Het ontbrak nog aan specifieke kennis en een duidelijke visie t.a.v. circulair inkopen. Een stip op de horizon, een belofte, een aanpak waarmee de gemeente Beuningen haar doelstellingen kan realiseren, samen met haar medewerkers en ketenpartners. Omdat de gemeente de intentie heeft om gemeente-breed circulair te gaan inkopen is PHI Factory gevraagd om hen te ondersteunen bij de eerste stappen op dit vlak.
- De PHI aanpak:
De opdracht is uitgevoerd middels 2 stappen.
Stap 1: interne analyse
De eerste stap stond in het teken van deskresearch. Om een goed beeld te krijgen van de huidige situatie, zijn relevante interne stukken betreft visie en ambitie van de gemeente samengevat. Deze informatie is verwerkt als input en vertrekpunt voor de workshop van stap 2.Stap 2: bepalen definitie, ambitie & strategie
De tweede stap stond in het teken van het definiëren van de WHY en de definitiekader. Het formuleren van een visie en ambitie voor circulair inkopen en welke strategie het beste bij de gemeente past. Dit is met de juiste stakeholders in een interactieve workshops gedaan. - Het resultaat:
De ambitiesessie is vastgelegd en verder uitgewerkt in een two-pager. Hier staat de samen gevormde ambitie in. Daarnaast is de definiëring van duurzaamheid uitgewerkt vanuit drie invalshoeken en zijn randvoorwaarden meegenomen. Als laatste is er een stuk borging en advies voor vervolgstappen verwerkt die de gemeente Beuningen handvaten biedt om circulair inkopen vanuit daar verder op te pakken.
- OVAM
Vlaanderen wil tegen 2050 een circulaire economie hebben, waarin grondstofkringlopen gesloten worden. Circulair aankopen is een belangrijke hefboom voor die verandering. In 2017 heeft Vlaanderen Circulair, in navolging van Nederland, een Green Deal Circulair Aankopen opgezet waarbij aankopende en ondersteunende organisaties aangesloten zijn om circulaire aankoopprojecten op te starten.
Circulair aankopen in Vlaanderen: aan de slag met duurzame strategieën en doelstellingen met de ambitiekaart en online tool.
- Opdracht:
OVAM (Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij) heeft de vraag uitgezet voor een softwaretool voor de deelnemers van de Green Deal Circulair Aankopen. Deze tool moet de deelnemers ondersteunen bij het vormgeven, meten en rapporteren over hun circulair aankopen pilot.
- De PHI aanpak:
De opdracht is uitgevoerd in samenwerking met Circular IQ en Copper8. In samenwerking zijn er breed gedragen algemene en specifieke doelstellingen geformuleerd. Dit is gedaan middels het onderzoeken naar de uitgangspunten van het EU-beleid, Vlaamse beleid via Vlaanderen Circulair, NL-beleid en GDCI en tot slot uitgangspunten vanuit eerdere begeleidde inkooptrajecten. In een workshop zijn de doelstellingen getoetst bij een afvaardiging van de GDCA-deelnemers. Vervolgens zijn er indicatoren en streefwaarden voor de doelstellingen bepaald doormiddel van werksessies, interviews met experts en afstemming met de Stuurgroep. Dit is verwerkt door Circulair IQ in een online instrument voor het meten en rapporteren van de circulaire aankoopprojecten
- Het resultaat:
Het resultaat is een ambitiekaart die de deelnemers, maar ook andere geïnteresseerden kunnen gebruiken. Het is een hulpmiddel om, binnen jouw organisatie, aan de slag te gaan met circulair inkopen. Je gaat in gesprek met je interne stakeholders om deze keuzes te maken. Dit helpt om draagvlak te creëren en vergroot de kans op slagen. De uitleg hoe je de ambitiekaart kunt gebruiken is te vinden op de website van Vlaanderen Circulair. Daarnaast heeft Circular IQ een cloud based omgeving gemaakt, gebaseerd op de ontwikkelde doelstellingen en indicatoren. Hiermee kunnen de deelnemers van de GDCA hun aankoopprojecten meten en rapporteren.
- Allen&Overy
Allen & Overy staat ondernemingen, financiële instellingen en overheidsinstanties bij met juridische adviezen. Wereldwijd zijn ze in 31 landen actief en werken er 5000 medewerkers. In Amsterdam werken er 335 medewerkers, waarvan 190 advocaten. Allen & Overy is al jaren bezig met verduurzaming door in samenwerking met de verhuurder het kantoorgebouw gerenoveerd te hebben naar label A en door verschillende ISO-certificeringen. De volgende stap voor het bedrijf was om de ontwikkeling naar een circulaire bedrijfsvoering te maken.
- Opdracht:
Na het gebouw en de ISO-certificeringen wil Allen & Overy verder gaan met verduurzamen in de bedrijfsvoering, waaronder in de facilitaire services en dienstreizen, met de focus op circulariteit. Ze hebben PHI Factory gevraagd om te helpen bij het ontwikkelen van een visie, ambitie en roadmap voor de Nederlandse afdeling van het de organisatie, gehuisvest in Amsterdam.
- De PHI aanpak:
Om tot een roadmap Circulaire Bedrijfsvoering te komen hebben we drie stappen in het proces genomen. We zijn begonnen met een nulmeting van de huidige status van duurzaamheid bij Allen & Overy in combinatie met een onderzoek naar de bedrijfscultuur t.o.v. circulariteit. Dit was de eerste stap om mogelijke kansen en ontwikkelingen aan te wijzen. Met deze input hebben we twee creatieve sessies met het greenteam van A&O georganiseerd.
De eerste sessie was een visie- en ambitiesessie waarin we hebben bepaald welke positie A&O wil innemen in de transitie naar een circulaire economie, welke stip zij op de horizon zetten en met welke strategie ze hiernaartoe willen werken. In de tweede sessie hebben we de visie- en ambitie verder geoperationaliseerd voor de hoofdcategorieën gebouw, services, mobiliteit en afval. Door middel van technieken uit de design thinking theorie die we hebben toegepast, heeft het green team vanuit een groot aantal oplossingen een selectie gemaakt. Deze oplossingen zijn uitgewerkt tot doelstellingen. De uitkomsten van de twee sessies zijn uitgewerkt in een visuele roadmap.
- Het resultaat:
Uit de interviews met medewerkers en de sessies met het greenteam kwam naar voren dat Allen & Overy duurzaamheid hoog in het vaandel heeft staan. Dit gevoel wordt gedragen in alle lagen van de organisatie. Dit zorgde ervoor dat het greenteam een ambitieuze roadmap, genaamd ‘It’s time to be circular’, op kon stellen voor de komende 5 jaar. Er zijn doelstellingen opgesteld voor de themagebieden gebouw, afval, voeding, inkoop, mobiliteit en samenwerkingen. De stip op de horizon: Take action, differentiate and collaborate to improve environmental sustainability.
Allen & Overy neemt met deze roadmap verantwoordelijkheid voor de impact van haar eigen bedrijfsvoering én verder: het bedrijf wil een voorbeeld zijn voor haar medewerkers en voor andere bedrijven. Dat betekent ook dat de doelstellingen niet zomaar opgeschreven zijn: wat Allen & Overy zegt te doen, wil het bedrijf ook écht en góed doen.
De roadmap is gepresenteerd aan alle medewerkers van de organisatie in Amsterdam en is direct in uitvoering gegaan. Allen & Overy heeft inmiddels stappen gezet op het reduceren van restafval door nieuwe afvalscheidingsunits, het inzamelen van koffiebekers om te recyclen tot toiletpapier en het bundelt de krachten met omliggende bedrijven voor een Zero Waste Zuidas.
- CircularOffice
CircularOffice helpt organisaties de circulaire economie te implementeren in de kantooromgeving. Bestaande uit de marktpartijen Sodexo, Returnity, NNOF en de Economic Board Utrecht heeft het consortium de kennis in huis om circulaire stappen te zetten op het gebied van catering, afval, schoonmaak en kantoormeubilair. Centraal staat inzicht verkrijgen in de eigen organisatie door een circulaire scan en daarnaast het integraal aanpakken van verduurzaming. Onderdeel van de werkwijze van CircularOffice is de CircularOffice Accelerator, een zesweeks online programma waarin organisaties met een integraal team meedoen en door middel van gamification bewust worden van de eigen situatie en verbeterpotentieel. De CircularOffice Accelerator is in 2019 ontwikkeld door PHI Factory en CircularOffice.
- Opdracht:
Het CircularOffice Accelerator programma gaat meerdere keren per jaar van start, maar er was ook behoefte om laagdrempeliger kennis te delen over circulariteit in het kantoor. CircularOffice heeft daarom PHI Factory gevraagd om een online kennisevent te organiseren voor organisaties die geïnteresseerd zijn in het verduurzamen van de kantooromgeving. Naast kennis delen was een belangrijk doel om de deelnemers van de verschillende deelnemende organisaties met elkaar in contact te brengen om kennis en ervaringen te delen.
- De PHI aanpak:
PHI heeft zowel de inhoud als de organisatie van het kennisevenement verzorgd. Met de inhoudelijke kennis uit de CircularOffice Accelerator is er een inspiratiesessie voorbereid en is oud-deelnemende organisatie Unilever gevraagd om de ervaring met het programma te delen. Het ‘fun’ spel-element dat ook in de CircularOffice Accelerator zit, wilden we ook terug laten komen in deze sessie. Daarom hebben we verschillende energizers, een quiz en een break-out sessie opgenomen in het programma. Voor de break-out sessies is gebruik gemaakt van aparte Microsoft teams omgevingen en Google Jamboard.
Onderdeel van de organisatie was het ontwikkelen van wervingsmateriaal, het inregelen van een registratie-tool, het technisch organiseren en inregelen van de Microsoft Teams omgeving en het distribueren van circulaire borrelpakketten aan de deelnemers.
- Het resultaat:
Op dinsdag 19 mei 2020 vond het succesvolle online kennisevenement: circulariteit op kantoor plaats. Maar liefst 56 deelnemers van 31 verschillende organisaties waren aanwezig bij het evenement. Het 2,5 uur durende programma werd gehost door PHI Factory.
In een kennissessie hebben we de circulaire economie en de rol daarvan in de werkomgeving uitgelegd. Met veel praktijkvoorbeelden van o.a. circulaire startups hebben we laten zien dat afval een hele waardevolle grondstof kan zijn en dat het voorkomen en beter scheiden van afval o.a. versterkt kan worden door de positie van schoonmaak in een circulair kantoor. Van circulaire catering en kantoorinrichting waren er sprekende voorbeelden, zoals het voorkomen van verspilling en meer plantaardig eten als meest effectieve strategieën. De opgedane kennis werd meteen getest in de kennisquiz, waarin verschillende circulaire prijzen te winnen waren. Twee oud-deelnemers aan de CircularOffice Accelerator van team Unilever deelden hun ervaring met het online programma in 2019 en deelden hun praktijkervaring met verduurzaming op kantoor, zoals het uitbannen van plastic flesjes. In de breakoutsessies kwam unaniem naar voren dat bewustwording bij de medewerkers in de organisatie de grootste succesfactor voor de transitie naar een circulair kantoor is. De sessie hebben we afgesloten met een online netwerkborrel, waarvoor de deelnemers een circulair borrelpakket thuis hebben ontvangen.
De sessie bood een doorkijk naar een het uitgebreide online programma: de CircularOffice Accelerator. Het volgende zesweekse programma start op 8 oktober 2020/in het najaar van 2020 en organisaties kunnen zich met een integraal team vanuit FM, Inkoop, Marketing, CSR, Communicatie, HR, enz. aanmelden om mee te doen voor €1500,- per team. Aanmelden kan bij Lisa Broos of via
Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken. . 
- Vattenfall
Fossil free living within one generation: dát is de ambitie van Vattenfall. Als een van de grootste energieleveranciers van elektriciteit en warmte in Europa ziet Vattenfall verduurzaming als een grote verantwoordelijkheid waar iedereen een bijdrage aan kan leveren.
Zij hebben de PHI Accelerator ingezet om haar medewerkers te mobiliseren om te verduurzamen, te beginnen met medewerkers van de afdelingen RE&FM, Communicatie, HR, Sustainability en Environment.
De Climate Smarter Offices Challenge: drie weken lang, iedere week één challenge die aanzet tot verduurzaming.
- Opdracht:
De energietransitie is een wezenlijk onderdeel van de core business van Vattenfall en raakt dus iedereen in de organisatie. Hiervoor is het nodig dat alle medewerkers zich bewust zijn van de urgentie en dit vertalen naar hun werkzaamheden. Vattenfall heeft PHI Accelerator ingezet om verduurzaming nog meer aandacht geven onder de programmanaam Climate Smarter Offices Challenge.
- De PHI aanpak:
In een maatwerk traject is het platform Climate Smarter Offices, volledig in de huisstijl van Vattenfall, ontwikkeld en is er kleinschalig begonnen. Zo kon de tool zo goed mogelijk afgestemd worden op de gehele organisatie. Na het bepalen van de overkoepelende thema’s hebben PHI en Vattenfall samen de inhoudelijke challenges voor de pilot ontwikkeld. Het drieweekse programma bevatte challenges over: leven zonder fossiele brandstoffen, een economie zonder afval en duurzamer reizen.
- Het resultaat:
In september 2019 is de Climate Smarter Offices Challenge van start gegaan met een uitnodiging om op vrijwillige basis mee te doen voor 132 medewerkers van Vattenfall in Nederland, Duitsland, Zweden en Groot-Britannië. Hiervan heeft maar liefst 83% meegedaan met de challenges. 14 teams met creatieve teamnamen zoals REalgreenFM, The Climateers, The Green Optimizers en The Carbon Collective hebben 3 weken lang gestreden om de winst.
In de challenges kregen de deelnemers kennis over hun persoonlijke impact, de impact van fossiele brandstoffen, de impact van de eigen bedrijfsvoering, het voorkomen en verwerken van afval en de impact van reizen.
De medewerkers van Vattenfall waren zich al redelijk bewust van hun eigen impact en deelden massaal ideeën voor het verlagen van hun impact. Toch gaf nog 93% van de deelnemers aan dat ze nieuwe kennis over duurzaamheid hadden opgedaan in de challenges.
Belangrijke thema’s die naar voren kwamen uit de gedeelde ideeën en resultaten zijn het meten van de CO2 impact van de bedrijfsvoering van Vattenfall, een mobiliteitsbeleid dat aanmoedigt tot duurzamer reizen, het verminderen van het volume wegwerpkoffiebekers en het stimuleren van duurzamere keuzes door het delen van cijfers en resultaten.
- Gemeenten Olst-Wijhe en Raalte
-
De gemeenten Olst-Wijhe en Raalte hebben sterke ambities op het gebied van duurzaamheid; zo heeft de gemeente Raalte de ambitie geformuleerd om de gemeente duurzamer te maken en te voldoen aan het klimaatakkoord van Parijs. Duurzaamheid en de circulaire economie worden gezien als een noodzaak én een kans voor ondernemend Raalte. In het raadsakkoord van de gemeente Olst-Wijhe ligt de focus op duurzaamheid en de verdere voorkoming van de opwarming van de aarde, hierin spelen bewustwording, gedragsverandering en het optimaliseren van het afvalbeleid een rol.
Om deze ambities te bereiken willen de gemeenten hun verantwoordelijkheid nemen en proactief met kansrijke initiatieven starten. Daarom heeft DOWR-FZ, de facilitaire afdeling van de gemeenten Deventer, Olst-Wijhe en Raalte, een facilitaire categorie gekozen om impact te maken, namelijk afvalverwerking/management.
- Opdracht:
DOWR-FZ heeft behoefte aan ondersteuning en praktische handvatten bij de verduurzaming van het bedrijfsafvalmanagement binnen de bedrijfsvoering van de gemeenten. Daarom is aan PHI Factory gevraagd om inzicht te creëren in de huidige situatie, een visie te ontwikkelen en een aanpak waarmee facilitaire zaken haar doelstellingen kan realiseren, samen met haar medewerkers en ketenpartners.
- De PHI aanpak:
Om inzicht te krijgen in de huidige situatie van het afvalmanagement van de gemeenten Olst-Wijhe en Raalte zijn deskresearch en interviews uitgevoerd. Daarnaast is een CO₂ meting uitgevoerd over het bedrijfsafval dat is gegenereerd in 2018 en 2019 van het gemeentehuis van Olst-Wijhe, het gemeentehuis van Raalte en de gemeentewerf van Raalte. Hiervoor is de PHI Impact Calculator ingezet. Er is gekeken welke stromen er bij de gemeenten ingezameld worden, hoeveel kilo het betreft op jaarbasis en of en hoe deze stromen verwerkt worden. Dit is in relatie gebracht met de CO₂ equivalenten die met het type afval en de gekozen verwerkingsmethode gepaard gaan.
- Het resultaat:
Deze CO₂ berekening heeft geresulteerd in een goed nulpunt en een aantal eye openers die in een ambitiesessie zijn besproken. In deze ambitiesessie hebben de gemeenten de krachtige ambitie geformuleerd om een circulair grondstofmanagement te realiseren in 2020 (bedrijfsafval als grondstof). Onder circulair grondstofmanagement vallen voor DOWR de volgende aspecten: CO₂ reductie, grondstoffen en circulaire inkoop.
Om de ambitie van circulair grondstoffen management te realiseren is een verkenning uitgevoerd naar kansen voor afvalinzameling en -verwerking. De stappen die we hiervoor hebben doorlopen en de kansen en quick wins die uit het onderzoek naar boven zijn gekomen zijn verwerkt in een whitepaper. Deze bevindingen willen de gemeenten Olst-Wijhe en Raalte graag delen om andere gemeenten te inspireren en te ondersteunen (“Verkenning kansen afvalinzameling en -verwerking van het bedrijfsafval van de gemeenten Olst-Wijhe en Raalte, op weg naar een circulair grondstofmanagement”).
In een workshop zijn de contouren gedefinieerd voor de aanbesteding van het circulaire grondstoffenmanagement. Deze workshop is opgebouwd op basis van de roadmap circulair inkopen en 8 stappen van circulair inkopen. De resultaten zijn in een verslag verwerkt met daarin de contracteringsaanpak en uitgangspunten van de aanbesteding.
- “De workshops van PHI Factory waren inspirerend en hebben ons verder gebracht in onze aanbesteding.”
- Ton Steenhuis, teammanager Facilitaire Werkorganisatie DOWR
- FMHaaglanden
De Rijksoverheid werkt aan een duurzame economie voor de toekomst. Slim en zuinig omgaan met onze grondstoffen vermindert CO2-uitstoot en draagt bij aan de klimaatdoelstellingen. FMHaaglanden is facilitair dienstverlener van het Rijk en bedient in de Haagse regio zo’n 30.000 Rijksmedewerkers. De transitie naar een duurzame dienstverlening is één van de speerpunten van FMHaaglanden voor 2020. FMH wil haar verantwoordelijkheid nemen en proactief de negatieve impact van haar producten en diensten op de aarde verkleinen. Hierbij wil zij niet alleen kijken naar de directe invloed die zij kan uitoefenen, maar ook naar haar indirecte invloed, via ketenpartners. In samenwerking met Twynstra Gudde brengt PHI Factory de huidige footprint van FMHaaglanden inclusief de verborgen impact van alle grondstofstromen in kaart.
- Opdracht:
FMH is op zoek naar een aanpak die past bij haar organisatie. Duurzaamheid en impact bestaan immers uit vele aspecten, die niet altijd even makkelijk aan elkaar te relateren zijn. Het project 'FMH op weg naar eco-neutraal' is een eerste stap om te bepalen waar FMH nu staat om zo te bepalen aan welke knoppen FMH kan draaien om verder te verduurzamen.
- De PHI aanpak:
Met behulp van een tweetal quickscans, in combinatie met deskresearch en interviews, is de gehele Producten- en Dienstencatalogus (RPDC) van FMH op hoofdlijnen in kaart gebracht. Enerzijds een kwalitatieve quickscan: geïnspireerd op de donuteconomie van Kate Raworth bepalen we relevante impactgebieden voor FMH. Daarbij kijken we naar het overschrijden van de ecologische grenzen van de aarde en het faciliteren van het maatschappelijk fundament. Anderzijds berekenen we middels een kwantitatieve quickscan de globale CO2-footprint. De combinatie van kwantitatieve en kwalitatieve data zorgt dat de impact van FMH niet enkel wordt gerelateerd aan CO2-uitstoot, maar dat een planeetbrede visie wordt toegepast. De quickscanresultaten over de 21 categorieën van het RPDC dienden als input voor een interactieve ambitiesessie. 8 focus categorieën werden gekozen voor het vervolg van het onderzoek. Vervolgens is een verdiepende CO2-meting uitgevoerd voor de interne bedrijfsvoering en dienstverlening van FMH, een grondstofstromenanalyse en een duurzame spendanalyse.
- Het resultaat:
FMHaaglanden heeft met deze nulmeting een krachtig instrument in handen om aan de slag te gaan met haar ambitie: een circulaire facilitaire dienstverlener met een CO2-neutrale impact in 2030. De CO2-footprintmeting geeft inzicht in de grootste CO2-drijvers waarbij duurzame strategieën zijn geformuleerd voor mogelijke eerste stappen om dat te realiseren. De grondstofstromenanalyse geeft inzicht in alle grondstoffen die omgaan in de dienstverlening en biedt inzicht in de kansen voor circulariteit en het hoogwaardig gebruik van grondstoffen. Tot slot geeft de duurzame spendanalyse een beeld van de (duurzaamheids)risico's en kansen over de gehele spend van FMH. De eindrapportage biedt daarmee uit een overzicht van deze resultaten, interessante inzichten en potentiele vervolgstappen gebundeld in een concreet en visueel verhaal waar FMH mee aan de slag kan.
De managamentsamenvatting ‘FMH op weg naar econeutraal’ is op te vragen via:
Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken. . 
- 'FMH neemt zijn verantwoordelijkheid en verkleint proactief zijn impact op de aarde. Met deze nulmeting kunnen we direct aan de slag met onze econeutrale dienstverlening.'
- Pablo Hunnego, Directeur FMHaaglanden
- Probiblio
Het klimaatvraagstuk is een opgave voor heel Nederland. Overheden zoeken dan ook naar manieren om bij te dragen aan de oplossing van deze opgave. Als onderdeel van een reeks onderzoeken naar verschillende maatschappelijke vraagstukken wilde de Provincie Zuid-Holland onderzoeken of bibliotheken een potentiële rol kunnen spelen in het klimaatvraagstuk. Enerzijds door het verduurzamen van hun bedrijfsvoering en huisvesting maar zeker ook vanuit hun unieke rol in de maatschappij waarbij ze burgers van oudsher informeren, maar ook steeds meer een educatieve en maatschappelijke rol op zich nemen.
- Opdracht:
Probiblio kreeg vanuit de Provincie Zuid-Holland de vraag om een onderzoek uit te voeren met als doel: inzicht krijgen in de rol die bibliotheken in Zuid- Holland kunnen spelen op het gebied van duurzaamheid. Probiblio heeft PHI Factory benaderd om vanuit onze kennis op duurzaamheid, circulariteit en het klimaatvraagstuk deze opdracht uit te voeren. Dit is het eerste soort onderzoek omtrent duurzaamheid in de bibliothekensector en heeft daarom als focus de huidige situatie in kaart brengen en kansen voor verduurzaming identificeren.
- De PHI aanpak:
Het onderzoek is uitgevoerd middels drie verschillende onderzoeksmethoden. Met behulp van uitgebreid deskresearch is onderzocht wat er al bekend is op het gebied van duurzaamheid in relatie tot de bibliothekensector én over de informatiebehoefte van burgers op dit thema. Middels een enquête onder bibliotheekdirecteuren in Zuid-Holland is onderzocht of en hoe ze duurzaamheid op dit moment geïmplementeerd wordt in de bedrijfsvoering en huisvesting evenals de dienstverlening richting burgers. Tegelijkertijd zijn er verdiepende interviews gehouden met verschillende stakeholders om een beter beeld te krijgen van de huidige situatie, het speelveld en mogelijke samenwerkingen. Hierbij is vooral onderzocht wat de kansen zijn voor bibliotheken om invulling te geven aan een eventuele rol in het klimaatvraagstuk. Interviews werden o.a. gehouden met een gemeente, bibliotheekdirecteuren, belangenorganisaties en andere potentiële samenwerkingspartners.
- Het resultaat:
Een informatief en toegankelijk onderzoeksrapport dat de huidige situatie van de bibliothekensector in relatie tot duurzaamheid weergeeft. Bovendien geeft het inzicht in de kansen die er liggen voor bibliotheken om een potentiële rol te spelen in en daarmee een positieve impact te hebben op het klimaatvraagstuk. Zo is een eerste stap het verankeren van duurzaamheid in de visie, strategie en beleid van de bibliotheek. Samenwerking met andere organisaties kan interne verduurzaming versnellen door kennisdeling, het creëren van volume en gezamenlijke duurzaamheidsmaatregelen. Vanuit hun maatschappelijke en educatieve functie ligt er een kans voor bibliotheken om aan te sluiten op de huidige informatiebehoefte van bibliotheekbezoekers en burgers én daarnaast bij reeds lopende initiatieven op duurzaamheid. Dit kan de bibliotheek, in samenwerking met partners, invullen via educatie, informatieoverdracht en ontmoeting en debat. Ten slotte geeft dit rapport niet alleen bibliotheken handvatten om de eerste stappen te zetten, maar daagt ook overheden en andere samenwerkingspartners uit om samen met bibliotheken burgers effectiever te betrekken bij de klimaatopgave.
Lees het rapport 'De bibliotheek en het duurzaamheidsvraagstuk'
- Nationale Nederlanden
Nationale Nederlanden wil haar ambitie voor een duurzame bedrijfsvoering voelbaar en tastbaar maken in haar werkomgeving. FM zal een hele zichtbare rol gaan spelen in de ontwikkeling naar een CO2 neutrale, plasticarme, afvalvrije, circulaire, voedsel bewuste en inclusieve bedrijfsvoering.
Dit wil zij bereiken samen met HEYDAY en de facilitaire ketenpartners. PHI Factory heeft een supergaaf innovatieprogramma opgezet om de coalitie te begeleiden bij het realiseren van microchanges naar echte systeemverandering. De werkomgeving als ecosysteem.
Een innovatieprogramma van 8 bijeenkomsten gedurende 1 jaar met alle facilitaire ketenpartners van Nationale Nederlanden.
- Opdracht:
Vanuit het principe ‘samen kom je verder’ wil Nationale Nederlanden de krachten bundelen met haar ketenpartners. Met behulp van een sterk inhoudelijk jaarprogramma wil zij haar leveranciers samenbrengen in een coalitie. Een coalitie met concrete doelstellingen en een heldere aanpak om de doelstellingen naar de praktijk te brengen. Een aanpak waarin zowel incrementele verbeteringen als nieuwe samenwerkingen, disruptieve businessmodellen, systeemveranderingen en echte innovaties maakbaar worden.
- De PHI aanpak:
Om een stevige samenwerking te creëren met concrete doelstellingen verzorgd PHI Factory een innovatieprogramma van 8 bijeenkomsten gedurende 2020. Alle sessies hebben zowel een sterk inhoudelijk component (kennis), als een ontwikkelcomponent (werken aan de doelstellingen) als een samenwerkingscomponent (werken aan coalitievorming). In elke bijeenkomst is er aandacht voor de quick wins en werken we aan het realiseren van microchanges. Tegelijkertijd richt het programma zich op een grotere verandering, samenwerkingskracht, systeeminnovatie en disruptieve businessmodellen.
- Het resultaat:
Een coalitie met alle facilitaire ketenpartners met een heldere aanpak om de duurzame en circulaire doelstellingen van een organisatie naar de praktijk te brengen.
- Rijkswaterstaat
Rijkswaterstaat heeft in 2016-2017 een nieuw raamcontract voor ‘circulair kantoormeubilair’ bij de rijksoverheid aanbesteed. Dit raamcontract, met een potentiële omvang van €200 miljoen, is de grootste circulaire inkoopopdracht die tot nu toe in Nederland is aanbesteed.
Niet alleen qua financiële omvang, maar ook qua circulair ambitieniveau is het project bijzonder en leerzaam voor andere overheden. Het is dan ook van belang voor de ontwikkeling van circulair inkopen om dit bijzonder leerzame traject in kaart te brengen en zo de opgedane kennis te verspreiden.
Rijkswaterstaat zet de toon met uitvraag circulaire kantoorinrichting.
- Opdracht:
Omdat de verslaglegging en communicatie wat betreft deze innovatieve aanbesteding tot op heden beperkt is geweest, wilde PIANOo een rapportage over de geleerde lessen uit deze aanbesteding maken. PHI Factory is gevraagd deze lessen op te halen, te analyseren en te ontsluiten in een toegankelijk en helder rapport.
- De PHI aanpak:
In eerst instantie vond er een inventarisatie van de beschikbare documenten plaats. Dit ging om documenten zoals de aanbestedingsstukken, reeds opgestelde factsheets en evaluatiestukken. Deze informatie werd geanalyseerd en samengevoegd. Op basis van deze opzet vond er overleg plaats met RWS wat betreft de opgehaalde informatie en gaf PHI een overzicht van de nog missende informatie. Van daaruit werd binnen RWS de juiste informatie bij de juiste personen opgehaald. Juist deze informatie is waardevol voor dit rapport om inzicht te krijgen in het proces, de obstakels en hoe hiermee is omgegaan.
- Het resultaat:
Oplevering van een helder en toegankelijk rapport dat de geleerde lessen uit de aanbesteding circulaire kantoormeubilair van Rijkswaterstaat beschrijft. Zo is belangrijk gebleken om voldoende tijd te nemen in de voorbereiding van de aanbesteding en te zorgen dat het creëren van draagvlak los wordt gekoppeld van het aanbestedingstraject. Ook waren de kwalitatieve circulaire gunningscriteria doorslaggevend en daarmee een duidelijke succesfactor. Dit rapport geeft andere aanbestedende diensten waardevolle inzichten en handvatten om zelf aan de slag te gaan met circulair inkopen. Rijkswaterstaat draagt hiermee bij aan kennisdeling en de ontwikkeling van circulair inkopen in het algemeen en voor kantoormeubilair in het bijzonder.
- Waternet
Samen met de afdeling Facilitaire Zaken (FZ) van Waternet ontwikkelde PHI Factory al eerder een roadmap richting een circulaire bedrijfsvoering in 2025. Om de stappen die FZ wil gaan nemen om deze circulaire bedrijfsvoering te realiseren te bekrachtigen, willen zij de CO2 footprint van de werkomgeving en facilitaire services in kaart brengen. Daarnaast vindt FZ het belangrijk om alle medewerkers inzicht te geven in de impact van het verduurzamen van de werkomgeving.
De werkomgeving, de manier waarop de mensen werken, zich mobiliseren en gebruik maken van de verschillende faciliteiten, heeft namelijk een grote waarde voor de zichtbaarheid van duurzaamheid binnen Waternet. Ook sluit FZ met CO2 reducerende maatregelen aan bij de ambitie van Waternet op het gebied van CO2 reductie: CO2 neutraal in 2020. Deze doelstelling is echter met name gericht op de primaire processen van Waternet, de impact van de werkomgeving en alle secundaire processen is in vergelijking hiertoe beperkt.
- Opdracht:
Waternet heeft PHI Factory gevraagd om de CO2 footprint van het hoofdkantoor, alle elementen in de werkomgeving, facilitaire services en ICT in kaart te brengen. Voor het maken van deze nulmeting is de PHI Impact Calculator ingezet.
- De PHI aanpak:
De PHI Impact Calculator kijkt niet alleen naar de CO2 uitstoot die gepaard gaat met het gebruik van energie en transport, maar brengt juist de verborgen impact in kaart. Dit is de CO2-uitstoot die veroorzaakt wordt in de gehele levenscyclus van een product (de winning van grondstoffen, fabricage, transport, gebruik en verwerking na gebruik). Zo worden ook alle materialen en producten die worden ingezet in en rondom de bedrijfsvoering meegenomen in de CO2 footprint.
- Het resultaat:
Voor de berekening zijn het gebouw, alle facilitaire services en ICT in kaart gebracht die gerelateerd kunnen worden aan het hoofdkantoor van Waternet over het jaar 2019. Dit resulteert in een overall beeld van de totale CO2 footprint van het hoofdkantoor van Waternet.
Interessant is dat de verborgen impact ruim 62% van de totale CO2 footprint inneemt. Dit betekent dat de afdeling FZ groot potentieel in handen heeft om de CO2 footprint te reduceren. Van de totale dertien productgroepen die zijn meegenomen in de berekening staan: 1. gebouwenbeheer, 2. ICT en 3. Catering (food & non-food) in de top 3 van productgroepen met de grootste milieudruk.
Bij gebouwenbeheer draagt o.a. het beton en staal dat gebruikt wordt in de constructie voor een groot deel bij aan de totale CO2 footprint. Zaak dus om deze materialen zo lang mogelijk te gebruiken en deze bij toekomstige projecten te hergebruiken.
De grote hoeveelheid elektronische apparatuur zorgt ervoor dat ICT op plek 2 terecht is gekomen. In deze productgroep zou vermindering en levensduurverlenging veel positieve impact kunnen maken. Bij Waternet is het vervangingsbeleid reeds aangepast en zal vanaf 2020 enkel vervangen worden indien nodig.
Binnen catering is opvallend dat, niet vlees, maar juist zuivel, koffie en banket zorgen voor de grootste milieudruk. Op het gebied van de consumptie van vlees worden binnen Waternet namelijk al veel maatregelen genomen. Waternet kan impact maken door ook het gebruik van zuivelproducten te reduceren en voedselverspilling te voorkomen.
Door inzicht te krijgen in de CO2 footprint die gepaard gaat met het hoofdkantoor en haar bedrijfsvoering krijgt FZ helder inzicht in de grootste impactgebieden en kan berekend worden welke maatregelen het grootste verbeter potentieel met zich meedragen. PHI Factory heeft dit potentieel omschreven in een advies dat specifiek per productcategorie kan worden toegepast. De afdeling facilitaire zaken van Waternet heeft hiermee een middel in handen dat voor toekomstige beleidsbepalingen kan worden gebruikt om de CO2 footprint te laten afnemen.
- Intrakoop
Intrakoop is de grootste inkoopcoöperatie van de zorg in Nederland. Zo’n 550 zorgorganisaties met ruim 7.000 locaties maken gebruik van hun diensten en inkoopoplossingen. Met kennis van de zorgsector, de leveranciersmarkt en het inkoopproces, helpt Intrakoop de leden om hun bedrijfsvoering te optimaliseren. Intrakoop is zich ervan bewust dat een duurzame wereld begint bij het stellen van de juiste inkoopvraag.
In het meerjarenbeleid heeft Intrakoop duidelijke doelstellingen geformuleerd. 2020 staat in het teken van milieu impact, waarbij de productmanagers zijn gevraagd om concrete plannen te ontwikkelen per segment; advies en maatwerk, inrichting & kantoor, Medisch & farmacie, energie, schoonmaak & textiel, personeel, eten & drinken, ICT.
- Opdracht:
Met deze doelstellingen in gedachten wil Intrakoop zichzelf versterken in haar rol en verantwoordelijkheid in de transitie naar een circulaire economie. Intrakoop heeft PHI Factory gevraagd een opleidingsdag te organiseren voor de verschillende medewerkersgroepen van Intrakoop. Deze dag staat in het teken van circulair inkopen en het toewerken naar duurzame doelstellingen voor 2020.
- De PHI aanpak:
Ter voorbereiding op de bijeenkomst hebben de medewerkers van Intrakoop de PHI Accelerator ingevuld: onze online serious game die speciaal voor Intrakoop geheel in het teken staat van circulair inkopen.
De dag over circulair inkopen is opgedeeld in drie delen:
- Een inhoudelijk deel over de basisprincipes van de circulaire economie, wat dit betekent voor het inkoopvak en de laatste ontwikkelingen, inspirerende voorbeelden en praktische handvatten van circulair inkopen.
- Een praktisch deel waarbij in de segmenten van Intrakoop de verdieping is gezocht op hun rol en verantwoordelijkheid binnen Intrakoop en in relatie tot haar leden.
- Een werksessie waarbij in kleinere groepen hard is gewerkt aan de duurzame doelstellingen van het team.
Alle programmaonderdelen zijn afgesloten met korte presentaties van de groepen om de opgedane kennis te delen. Ook zijn er energizers ingepland zoals de crazy-eight-methode en een weeting in de frisse buitenlucht.
- Het resultaat:
Aan het einde van de dag hebben de medewerkers van Intrakoop plannen ontwikkeld om de duurzame doelstellingen van Intrakoop kracht bij te zetten. Deze plannen zijn gepitcht aan de collega’s en zullen als uitgangspunt dienen voor de activiteiten van 2020.
- Waternet
Waternet is het eerste watercyclusbedrijf van Nederland en is ontstaan uit een unieke fusie. De organisatie beheert het Waterschap Amstel, Gooi en Vecht, verwerkt het afvalwater uit de regio en levert drinkwater aan de regio. Duurzaamheid is één van de drie kernwaarden van Waternet, naast dienstverlening en doelmatig.
Voor het invullen van de kernwaarde duurzaamheid is het doel gesteld om in 2020 klimaatneutraal te zijn als organisatie. Op dit moment vinden de activiteiten om dit te realiseren vooral plaats in de werkzaamheden van Waternet, maar nog niet in de bedrijfsvoering. Facilitaire zaken wil graag dat duurzaamheid en circulariteit ingebed worden in het dagelijkse werk. PHI Factory ondersteunt Facilitaire zaken middels het ontwikkelen van een roadmap naar een circulaire bedrijfsvoering.
- Opdracht:
Facilitaire zaken van Waternet is zoekende naar de juiste handvaten en kennis om de aankomende aanbestedingen duurzaam en circulair in te richten. PHI Factory heeft een traject opgesteld dat leidt naar een roadmap richting de ontwikkeling van een circulaire bedrijfsvoering.
- De PHI aanpak:
Als kick-off van het project is er een inspiratiesessie gehouden en een training omtrent circulair inkopen. Vervolgens heeft PHI Factory een analyse gedaan van de huidige stand van zaken aan de hand van interviews en beschikbare documentatie.
Met de afdeling facilitaire zaken is er een ambitiesessie gehouden om de ambitie en strategie van Waternet richting een circulaire bedrijfsvoering te bepalen en een aanzet gemaakt voor het bepalen van doelstellingen. Ook is gesproken over de randvoorwaarden, het draagvlak en de borging die nodig zijn om deze doelstellingen te behalen. In een volgende sessie zijn de kansen in kaart gebracht en de doelstellingen bepaald. Al deze informatie zal worden verwerkt in een roadmap.
- Het resultaat:
De resultaten van de sessies zijn verwerkt in een fantastische roadmap voor de afdeling facilitaire zaken van Waternet. Hierin zijn de doelstellingen, tien leidende principes, quotes uit de interviews, een beeldmerk en een route naar de stip op de horizon in 2025 verwerkt. De route stippelt alle acties uit die van 2020 tot 2025 genomen kunnen worden om een duurzame en circulaire bedrijfsvoering te bereiken. Een prachtig resultaat dat samen met de tomeloze inzet van de afdeling facilitaire zaken bereikt is.
- Provincie Gelderland
De provincie Gelderland heeft als doel om in 2050 energieneutraal te zijn. Mobiliteit heeft een groot aandeel in het energieverbruik van de provincie, maar biedt daarmee ook een grote kans om bij te dragen aan de doelstellingen. De afdeling mobiliteit is hier al druk mee bezig; zo is het Koersdocument Duurzame Mobiliteit ontwikkelt met ambitieuze doelstellingen en verschillende transitiepaden. Maar naast het opstellen van een koersdocument is het nu zaak om het duurzaamheidsvraagstuk ook echt onderdeel te maken van ieders dagelijkse werkzaamheden.
- Opdracht:
Om het koersdocument Duurzame Mobiliteit, evenals de overkoepelende Omgevingsvisie van de Provincie Gelderland te vertalen naar concrete doelen en acties is de hulp van PHI Factory ingeroepen. Het doel van deze opdracht was vooral om een duurzame mindset te creëren waardoor medewerkers vanuit hun eigen expertise invulling kunnen geven aan duurzaamheid in hun werk. Duurzaamheid moet daarmee een rode draad worden door alle projecten en werkzaamheden heen, waardoor er op een integrale wijze aan de opgave wordt gewerkt.
- De PHI aanpak:
Om de afdeling allereerst te activeren en inspireren is het traject gestart met een kick-off inspiratiesessie. Hierin werd op een leuke interactieve manier kennis overgebracht evenals opgehaald. Daarnaast is er met de groep besloten wat relevante thema's zijn waar de vervolgsessies op zouden moeten focussen. Met een aantal kartrekkers heeft PHI daarna een vijftal werksessies georganiseerd op verschillende thema's binnen mobiliteit met vanuit de afdeling, maar ook andere afdelingen binnen de provincie. Als afsluiting van deze werksessies is er opnieuw een bijeenkomst georganiseerd voor de gehele afdeling mobiliteit waarin alle kartrekkers de resultaten uit de sessies mochten presenteren om daarmee de groep deelgenoot te maken van de plannen en afspraken die er zijn gemaakt om stappen te zetten richting duurzame mobiliteit.
- Het resultaat:
Alle werksessies zijn vastgelegd in een vijftal verslagen, op basis waarvan is een visuele roadmap is gemaakt die de concrete acties op korte termijn, de ambities op lange termijn en de benodigde competenties weergeeft. Deze roadmap kan zowel intern als extern als worden gebruikt en wordt door de afdeling mobiliteit gezien als een startpunt voor de verdere uitrol van de transitie naar duurzame mobiliteit en Gelderland klimaatneutraal. Daarnaast hebben de sessies ervoor gezorgd dat er meer integraal vanuit de provincie naar de opgave wordt gekeken, mensen duurzaamheid vanuit hun eigen expertise benaderen en ook het belang en de impact ervan inzien.
- PIANOo
Inkoop heeft een sleutelrol bij de transitie naar de circulaire economie. Om dit kracht bij te zetten zijn er de afgelopen jaren meerdere initiatieven gestart om een impuls aan circulair inkopen te geven (bijvoorbeeld de Green Deal Circulair Inkopen).
Naast deze initiatieven wil PIANOo circulair inkopen ook echt de nieuwe norm maken. Het is hierbij belangrijk om de doelgroep te voorzien van relevante en recente informatie. Veel partijen experimenteren met circulair inkopen en behalen mooie resultaten, maar er zijn nog steedsobstakels te overwinnen. Nog te weinig wordt deze informatie en ervaring met elkaar gedeeld, waardoor voor veel organisaties circulair inkopen nog een brug te ver lijkt. Daarom heeft PIANOo een aantal factsheets laten ontwikkelen over nieuwe projecten op het gebied van circulair inkopen.
6 verkenningen over toonaangevende circulair inkopen trajecten
- Opdracht:
PHI kreeg de opdracht om 6 inhoudelijke verkenningen op te stellen die inzicht geven in de successen en de lessen uit circulaire inkooptrajecten verspreid over 4 verschillende sectoren, namelijk Energie, GWW, Mobiliteit en Kantoorinrichting. Het doel van deze inhoudelijke verkenningen is om bij te dragen aan, en de doelgroep te ondersteunen in de transitie naar een circulaire economie. Met deze doelstelling in gedachten moesten de verkenningen ingaan op: de successen, de obstakels, en de lessen die andere organisaties daaruit kunnen trekken. Daarnaast doken we dieper in de materie door uitgebreid in te gaan op het proces, de betrokken partijen en het behaalde resultaat.
- De PHI aanpak:
Op basis van een aantal vooraf geformuleerde stappen werden 6 inhoudelijke factsheets opgesteld. In eerste instantie is er een inventarisatie gedaan van mogelijke koplopertrajecten waarvan de meest geschikte in samenspraak met PIANOo zijn geselecteerd. Daarna werd er voor alle projecten deskresearch gedaan en de relevante beschikbare documentatie geanalyseerd. De informatie die nog mistte werd vervolgens opgehaald door middel van interviews met betrokken stakeholders in het project. Per koplopertraject zijn 1 à 2 personen geïnterviewd. De informatie uit de interviews is verwerkt en samengevoegd met de eerdere resultaten om te komen tot de factsheets.
- Het resultaat:
Een zestal inhoudelijk sterke, maar toegankelijke factsheets die relevant zijn voor organisaties binnen verschillende sectoren die aan de slag willen met circulair inkopen. Concrete geleerde lessen worden gedeeld ter inspiratie en verdere ontwikkeling van circulair inkopen. Wist je bijvoorbeeld dat het circulaire viaduct tot wel 200 jaar mee kan gaan? En dat het circulaire fietspad voor 75% uit lokaal hergebruikt betonganulaat bestaat? Je vindt alle factsheets via onderstaande links.
Rijkswaterstaat experimenteert met circulair viaduct
GVB op weg naar klimaatneutraal in 2025
Gelderland en Overijssel gebruiken gezamenlijk inkoopkracht voor laadpunten
Gemeente Apeldoorn keert het proces om bij circulair fietspad
- Nationale Nederlanden
Nationale Nederlanden (NN) is een 5-jarige overeenkomst aangegaan met HEYDAY Facility Management. NN wil als vooraanstaande dienstverlener in de financiële sector duurzaamheid en maatschappelijk verantwoord ondernemen centraal zetten in haar bedrijfsvoering.
Daarbij wil NN een impact maken in zowel de eigen dienstverlening als bij haar klanten. Gedurende deze samenwerkingsperiode willen NN en HEYDAY dan ook samen invulling geven aan de duurzame doelstellingen van de organisatie. Om dat te bewerkstelligen formuleerden de partijen een gezamenlijke ambitie, strategie en concrete aanpak richting circulair integrated facility management.
Samen impact maken met integrated facility management: een FM roadmap
- Opdracht:
HEYDAY vroeg PHI Factory om te faciliteren in het komen tot een ambitie, strategie en aanpak voor het behalen van de duurzame doelstellingen van HEYDAY bij NN. Hierbij vervulde PHI zowel een rol als facilitator als expert circulair FM.
- De PHI aanpak:
Om te komen tot een actieplan voor een concreet duurzaam en circulair aanbod van de uit te voeren diensten werden er drie sessies georganiseerd. Allereerst een ambitie en strategiesessie. Hierin werd een gezamenlijke visie geformuleerd. Het was zaak een goede match te vinden tussen de huidige doelstellingen van NN op het gebied van duurzaamheid en het aanbod integrated facility management van HEYDAY. Op basis van de uitkomsten van de eerste sessie hebben we in de tweede sessie heel pragmatisch een plan van aanpak met daarin concrete acties gemaakt. Vanuit een opzet van de te leveren diensten zijn de kansen geïnventariseerd.
Vanuit de ambitie werd ook gekeken buiten de scope van de huidige samenwerking. In de vorm van een actieve werkvorm werd gekeken hoe de kansen kunnen worden benut. Met het bundelen van de kennis op circulariteit, duurzaamheid en facility management vanuit HEYDAY en PHI en het vooruitstrevende opdrachtgeverschap van NN is de uitkomst van deze sessie een uitvoerbaar duurzaam meerjarenplan. Dit plan geeft een duidelijke tijdlijn met projecten, acties, metingen en een leidraad voor communicatie. Voor elke doelstelling wordt een producteigenaar gekozen die de verdere uitvoering op zich neemt. De laatste stap in het proces, en tevens de laatste sessie, was het delen van de uitkomsten met gehele organisatie. In deze sessie hadden de producteigenaren de kans om het door hen opgezette stappenplan te presenteren. Het enthousiasme dat zij hebben opgebouwd met het formuleren van de nieuwe visie, ambitie en het actieplan straalt af op de rest van de organisatie en helpt zo in het creëren van draagvlak.
- Het resultaat:
Het resultaat van de drie sessies is een breed gedragen gezamenlijke visies, ambitie en een duurzaam meerjarenplan voor de samenwerking tussen HEYDAY & NN. Het is duidelijk hoe de samenwerking wordt vormgegeven ten behoeve van het behalen van de doelstellingen op het gebied van duurzaamheid en circulariteit. Dit stelt beide partijen in staat om samen stappen te zetten richting circulair integrated facility management.
